La merde (SKaGeN) - Warande 20.04.2006

De laatste productie van het toneelgezelschap SKaGeN is een bewerking geworden van de roman La Merde van de franse existentialist Albert Camus uit 1947.

Centraal in het verhaal staat het algerijnse dorpje Oran, waar plotsklaps de pest de kop opsteekt. Een drastische plaag die drastische maatregelen vereist. De stadspoorten worden gesloten en de inwoners zitten gevangen in hun eigen stad, met de Dood op hun eigen stoep. We volgen een aantal mensen die elks verschillend op de pest reageren : dokter Rieux vecht tegen beter weten in tegen de kwaal, de verliefde student Rambert probeert op alle mogelijke manieren de stad te ontvluchten om zijn geliefde te vervoegen, de doemsdenkende pater Paneloux buldert vanop zijn kansel, hotelgast Tarrou leidt een legertje vrijwilligers, de suïcidale Cottard wentelt zich in zelfmedelijden, ambtenaar Grand worstelt met de eerste zin van zijn roman, de Prefect van Oran verliest zijn dochtertje aan de pest, ... Het lijkt hopeloos, totdat de pest even plots verdwijnt als ze gekomen is.

De manier waarop de verschillende personages vechten tegen een situatie waar zij willens nillens mee geconfronteerd worden, is een mooie uiting van Camus' existentialistische filosofie : je wordt als mens in het leven geworpen zonder dat er een hoger doel mee gemoeid is, met als enige zekerheid dat je zult doodgaan. Dit hoeft echter niet te leiden tot een zwartgallige levensvisie maar biedt integendeel de mogelijkheid tot een absolute vrijheid, los van doctrines en religies. Deze absolute vrijheid biedt een unieke kans aan de mens om vanuit een oprechte bezorgdheid het goede te doen, ook al heeft het leven geen zin.

SKaGeN maakt er een mooi kijkstuk van. Er wordt gewerkt met een blue screen : de scène is een groot en blauw halfrond, waarin slechts een paar schaarse (en blauwe) objecten (deur, stoelen, tafel) staan, waarop en waartussen de acteurs bewegen. Hun bewegingen worden geregistreerd door een paar camera's en in real time geprojecteerd op een groot scherm dat boven de scène zweeft. Aldus bevinden de acteurs zich naar gelang de scène in een bar, aan zee, in het dokterskabinet, aan het stuur van een auto, ... Sfeerschepping van de noodlijdende stad gebeurt door papieren maquettes van de stad te projecteren op het scherm, waarin lego- en playmobilmannetjes de verschillende personages uitbeelden. Zeer mooi en minutieus uitgewerkt.

Alle personages worden gespeeld door slechts vier acteurs, maar dit is geenszins verwarrend. Kleine kostuumwisselingen maken snel duidelijk over welk personage het gaat, en voor zover als nodig zorgt de randverteller voor de nodige duiding. Een goed gespeelde en originele bewerking van een klassieker uit de wereldliteratuur. SKaGeN is een gezelschap waarvan ik zeker meer producties ga bekijken in de toekomst.

Voorafgaand aan de voorstelling werd de kans geboden om een kleine 'causerie' bij te wonen tussen acteur Bruno Vanden Broecke (bekend als Sammy uit Het Eiland) en theaterrecensent Wouter Hillaert. Een vrijblijvend maar toch interessant gesprek, waarin Vanden Broecke het belang onderstreepte van cultuur met menselijk contact (theater, concerten, ...), en waarin Hillaert meegaf dat hij zo'n 250 theatervoorstellingen per jaar bekijkt. En ik die dacht dat ik al vaak van huis was !

SKaGeN