The wild blue yonder

Regie / scenario : Werner Herzog (2005)

Zonder dat de mensheid iets doorheeft, verblijven er al gedurende enkele decennia buitenaardse wezens op aarde. Ze zijn hun eigen planeet ('The wild blue yonder') ontvlucht en gingen op zoek naar een andere bewoonbare planeet in een poging om aldaar een nieuwe samenleving te stichten (zonder al te veel succes overigens : hun poging om een nieuw Washington te stichten eindigt in een stoffig en verlaten stadje in de Mid-West). Dit verhaal wordt on-screen vertelt door één van de aliens (Brad Dourif). En deze alien heeft nog een ander verhaal te vertellen : hoe de mensheid zelf gedwongen is om ook een soortgelijke reis te maken omdat de Aarde onbewoonbaar geworden is, en hoe een ruimtereis met dit doel voor ogen zal mislukken. Een doemscenario dat de mensheid enkel aan zichzelf te danken heeft.

Als een grote Hollywoodstudio zo'n verhaal zou trachten te slijten, zou de kijker geconfronteerd worden met een episch scifi-verhaal met tonnen special effects en patriottistische dramatiek à la Independence day. Maar Herzog is extreem on-Hollywood, en deze film is zijn persoonlijke visie en zijn vurig pleidooi voor de bescherming van onze natuurlijke habitat.

De middelen die Herzog hanteert om zijn visie over te brengen, zijn hallucinant in al hun eenvoud : één acteur, stockfootage van een Space Shuttle-missie, onderwateropnames onder een bevroren oppervlakte en archiefbeelden. Geen enkel special effect, geen make up of groene marsmannetjes. Brad Dourif - de gedroomde freakacteur voor deze rol - vertelt op gedreven wijze het verhaal met als decor een verlaten trailerpark. Zijn verhaal wordt opgesmukt met enkele archiefbeelden (zoals Charles Lindberg of de gebroeders Wright) en voor het overige zit je als kijker minutenlang te gapen naar stockfootage van de bemanning in een Space Shuttle (de zogenaamde missie op zoek naar een nieuwe wereld) of van duikers in de wateren van een bevoren zee.

De aangehouden slow motion-beelden van de gewichtloze bemanning of van de diepzeeduikers bereikt een zeer hypotiserend effect in combinatie met de unieke muziek : flarden muziek van G.F. Haendel en Jim O'Rourke worden afgewisseld met de zeer unieke soundtrack van de film. Deze is van de hand van de nederlandse cellist Ernst Reijseger die voor de gelegenheid samenwerkte met de Senegalese zanger Mola Sylla en met een mannenkoor uit Orosei (Oost-Sardinië). Hier kun je enkele geluidsfragmenten beluisteren. Het valt misschien nog het best te vergelijken met een soort Tuvaanse keelzang, gecombineerd met etnisch-afrikaanse elementen.

Niet iedereen is even enthousiast over deze film, die zeker niet is weggelegd voor een popcorn-publiek. Als je als regisseur je boodschap op zo'n experimentele wijze wil overbrengen, kun je al snel in het arty farty-vakje terechtkomen. En misschien is The wild blue yonder wel redelijk pretentieus en blasé, maar dat zal Herzog rustig aan zijn reet laten roesten. Ik had op voorhand enkele vernietigende kritieken gelezen over deze film, maar ik gaf het toch een kans (de geweldige Herzog/Kinski-samenwerkingen indachtig). Deze film op een groot scherm te zien dompelde me onder in een soort van lethargische coma, een delirische zeepbel waar ik maar langzaam weer uit ontsnapte. Pretentieuze en hoogdravende cinema ? Absoluut. Indrukwekkende en gedreven engagements-cinema ? Absoluut.

Website The Wild Blue Yonder