The last king of Scotland

Regie : Kevin Macdonald (2006)

Nicholas Garrigan, een pas afgestuurde dokter uit Schotland, besluit om zijn stoffige thuis te ontvluchten en exotischere oorden op te zoeken. Hij komt terecht in een kleine medische post in Uganda. Het jaar is 1971 en generaal Idi Amin Dada heeft na een militaire coup de macht gegrepen. Door een stom toeval komt Garrigan in contact met de nieuwe president. Amin geraakt gecharmeerd door de jonge dokter en benoemt hem tot zijn persoonlijke lijfarts. Garrigan leeft een luxueus leven en is aanvankelijk onder de indruk van president Amin, die het beste lijkt voor te hebben met Uganda. Maar de macht stijgt Amin naar het hoofd. Paranoia slaat toe en Amin voert een schrikbewind waarbij zijn tegenstanders massaal worden uitgeroeid. Garrigan beseft gaandeweg dat hij zich heeft laten meeslepen en ziet op gruwelijke wijze de waarheid in, maar hij heeft zich te diep in het web van Amin begeven, die hem niet meer wil laten vertrekken. Zeker niet nadat Amin ontdekt dat Garrigan een relatie heeft gehad met één van zijn drie vrouwen...

Regisseur Macdonald (zelf trouwens ook van Schotse afkomst, vooral bekend van de uitmuntende klimmersdocu Touching the void uit 2003) baseerde deze film op de roman van Giles Foden (die een kleine cameo vertolkt als Brits journalist). Buiten de historische figuur van Idi Amin en diens schrikbewing in Uganda tussen 1971 en 1979 is deze film dus louter fictief. Amin heeft ooit wel een Schotse dokter gehad en werd ook gedurende enige tijd bijgestaan door een voormalige Britse legerofficier, maar verder reikt de historische basis van de film niet. Doordat de film effectief in Uganda werd opgenomen krijgt het geheel wel een authentiek karakter, maar de kijker mag niet vergeten dat hij een beeld voorgeschoteld krijgt, bekeken door de ogen van een subjectief ingesteld en louter fictief personage.

Dat de figuur van Idi Amin vroeg of laat het onderwerp van een Hollywood-drama zou uitmaken, mag weinig verbazing opwekken. Hij was immers één van de icoon-dictators van de twintigste eeuw. Een kolos van een man, soms kinderlijk naïef en soms meedogenloos en gruwelijk. Draconische maatregelen tegenover buitenlanders (zoals bijvoorbeeld de gedwongen uitzetting van alle Aziaten uit Uganda), gecombineerd met zijn flamboyante houding t.o.v. de Britse Kroon en met geruchten over kannibalisme, deden Amin uitgroeien tot een uiterst griezelige karikatuur, die alle voeling met de realiteit verloor.

Geen eenvoudige opdracht dus om zo'n complex figuur neer te zetten, maar Forest Whitaker zet een uitmuntende prestatie neer en mocht er een oscarbeeldje voor in ontvangst nemen. Dat Whitaker de oscar verdient, zal niemand durven betwisten. Maar men kan er wel over discussiëren of hij effectief de mannelijke hoofdrol speelt in deze film. Had hij niet het beeldje voor beste mannelijke bijrol moeten krijgen ? James McAvoy (in de rol van dokter Garrigan) is véél meer in beeld dan Whitaker en is in feite de mannelijke hoofdrol. Maar de lijn tussen hoofdrol en bijrol is niet altijd even eenvoudig te trekken, en het charisma van Whitaker is zo overdonderend, dat je er gewoonweg niet omheen kunt. Een beetje zoals Marlon Brando in de rol van Colonel Kurtz in Apocalypse Now ... Een knappe acteerprestatie van Whitaker dus, ook al komt het oscarbeeldje nogal laat. Deze waanzinnig getalenteerde acteur heeft me al een paar keer eerder overdonderd. Ik denk aan The crying game, Bird en vooral aan Ghost dog : the way of the samurai. Deze laatste film is een absolute aanrader en wordt volledig gedragen door de uitstraling van Whitaker.

Is The last king of Scotland uiteindelijk een aanrader ? Los van de knappe acteerprestatie van Whitaker, is het een degelijk product. Maar ook niet meer dan dat. Mijns inziens had het eindresultaat veel krachtiger kunnen zijn indien de makers geopteerd hadden voor een historisch meer correcte versie van de feiten. Doordat de kijker het geheel meemaakt door de subjectieve ogen van een fictief personage, verliest de film aan kracht. De obligate subplot over de verhouding tussen de jonge dokter en één van de vrouwen van Amin, kwam mij storend over (ook al speelt de bloedmooie actrice Kerry Washington de rol zeer degelijk). En de bewoners van Uganda weten maar al te goed dat de historische waarheid té gruwelijk was om je op fictie te moeten baseren.

Website The last king of Scotland