Per un pugno di dollari

Regie : Sergio Leone (1964)

De plot van deze baanbrekende western stelt in feite niet veel voor : Joe, een anonieme cowboy, compleet met poncho en sigaar, rijdt een klein stadje binnen in het Noorden van Mexico. In het kleine stadje bekampen twee families elkaar voor de macht : de familie Baxter heeft de sherrif in haar rangen terwijl de familie Rojo geleid wordt door de schietgrage maniak Ramón. Joe besluit om de twee families tegen elkaar uit te spelen om er zelf zoveel mogelijk profijt uit te halen. Het komt geregeld tot bloedige confrontaties ...

Leone baseerde zijn script op Yojimbo, in 1961 geschreven en geregisseerd door Akira Kurosawa. Het oeuvre van Kurosawa zou trouwens nog meer inspiratie leveren voor gevierde westerns (zijn The seven samurai uit 1954 vormde de basis voor The magnificent seven van John Sturges uit 1960).

Zeer schokkend was de conclusie dat ik deze prent nog nooit eerder zag. Een onbegrijpelijke smet op mijn filmblazoen, want met deze western gooide Sergio Leone alle clichés van het genre overboord. De wetten van het genre, grotendeels gedicteerd door de wijdse prenten van grootmeester John Ford, werden vlotjes op een hoopje gegooid. De originele shotkeuze van Leone mag dan nog ietwat minder indrukwekkend zijn dan in de al even legendarische opvolgers (Per qualche dollaro in più uit 1965, Il buono il brutto il cattivo uit 1966 en C'era una volta il West uit 1968), hij drukt ermee wel een zeer eigen stempel op de film en veroorzaakte er een filmrevolutie mee.

De schrille soundtrack van Ennio Morricone, de huizenhoge cool van Clint Eastwood in zijn eerste grote rol op het witte doek en de ideale boeventronie van Gian Maria Volonte deden de rest. Er vallen nog een paar leuke trivia te rapen rond deze film : Eastwoord was slechts de vijfde keuze (eerder hadden o.a. Henry Fonda, James Coburn en Charles Bronson vriendelijk bedankt voor de rol). Eastwood maakte dankbaar gebruik van de kans en hielp zelf mee om het imago van de zogenaamde "man with no name" te creëren (de poncho, de korte sigaar, de toegeknepen ogen, de zwarte jeans, de hoed, ...). De film was de eerste samenwerking tussen Leone en Morricone, die als kinderen klasgenoten waren.

Per un pugno di dollari is heerlijk entertainment van een bijna even hoog niveau als zijn twee opvolgers in de 'man with no name'-trilogie. De Italiaanse dubbing voegt er nog dat extra toefje authenticiteit aan toe (en het is grappig om Clint in het Italiaans aan het werk te zien). Misschien nog wel de meest opvallende conclusie : het is zeer ironisch dat twee Italianen (Leone & Morricone) erin geslaagd zijn om het meest Amerikaanse van alle filmgenres (namelijk de western) zich toch volledig eigen te maken en ermee zelfs de geromantiseerde westerns à la Ford & John Wayne mee te verdringen. Wie laatst lacht, best lacht. De term 'spaghetti-western', die oorspronkelijk het licht zag om de draak te steken met de western-clonen uit Italië, is immers dankzij Leone een keurmerk geworden.