Anatomies (Warande - 07.05.2008)

De in 1965 in Venezuela geboren José Navas trekt in 1988 naar New York, nauwelijks de Engelse taal machtig maar vastbesloten om het te maken in de danswereld. Hij slaagt hierin, verovert als danser een prestigieuze Bessie Award, verhuist naar Montreal waar hij in 1991 debuteert als choreograaf en waar hij in 1995 zijn eigen dansgezelschap opricht (Cie. Flak).

In 2004 was ik toeschouwer van zijn werk "Adela, mi amor", dat op 16.10.2003 in Brugge in wereldpremière ging, dat geïnspireerd werd door La casa de Bernarda Alba van Federico García Lorca, en waarin Navas zijn fascinatie voor zuivere beweging kon botvieren.

Anatomies ging op 08.11.2006 in première in Montreal. De mathematische geometrie van lichamelijke bewegingen wordt in deze voorstelling tot het uiterste doorgetrokken. Op een volledig kaal podium, aanvankelijk in hard neonlicht, worden een vijftal choreografieën (door een offscreen-stem droogweg aangekondigd als "anatomy one", "anatomy two", etc.) uitgevoerd door vijf dansers (Mira Peck / David Rancourt / Ami Shulman / Jamie Wright / José Navas), enkel gekleed in witte slip.

De eerste anatomie vangt aan in oorverdovende stilte en in hard licht op volle sterkte, waarin elke zucht van de vijf dansers te horen is. Het is een repetitieve choreografie die fungeert als introductie en als springplank naar de volgende vier hoofdstukjes en die aan de toeschouwer als het ware een scalpel aanreikt om de volgende frasen mee te dissecteren. In hoofdstuk twee treden de drie vrouwelijke dansers voor het zachtere voetlicht, begeleid door de abstracte noise-scapes van componist Alexander MacSween. Een lichtvoetiger en meditatiever hoofdstukje, wellicht het minst abstracte en minst pure van de avond.

De aanpak van deze soundtrack was trouwens een verhaal apart : MacSween liet de dansers een tekst voorlezen in een voor hen vreemde taal (Russisch) en ging met het resultaat aan de slag om er een soort onverstaanbaar narratief uit te mixen. Niet alleen in de soundtrack werden de dansers nauw betrokken. Ook in het ontstaan van de choreografieën zelf was de inbreng van de dansers van enorm belang : Anatomies is de finale puzzel die Navas bijeenlegt aan de hand van de stukjes en scènes die de dansers hem tijdens de voorbereiding aanreikten.

In hoofdstuk drie wordt een intiem duet opgevoerd door de twee mannelijke dansers (Navas zelf en David Rancourt). Een traag, esthetisch verfijnd en kwetsbaar stuk dat als ijkpunt in het midden van de voorstelling werd geplaatst. Ondanks het feit dat de vijf dansers de hele voorstelling lang quasi naakt optreden, is dit duet het enige stuk met een seksuele ondertoon. In de vierde choreografie wordt qua sfeer en belichting opnieuw teruggegrepen naar hoofdstuk twee (met nadruk op het individu), terwijl in het vijfde en laatste gedeelte de vijf dansers opnieuw als organisch geheel naar voren treden en aldus een reprise van de openingsact vormden. En zo wordt de geometrie van de beweging doorgetrokken naar de inhoudelijke structuur van de voorstelling.

Veel dansgezelschappen verwarren 'expressie' wel eens met 'overdaad' en proppen daarom hun producties vol met somptueuze decors en attributen, terwijl de choreografieën eerder lijken op circusacts dan op bewegingsstudies. Zolang het juiste evenwicht gevonden wordt, is daar op zich niets mis mee, maar ik heb al meerdere dansproducties bijgewoond waarbij dat evenwicht alras zoek raakte. Navas zoekt met Anatomies het andere uiterste op. Hij verbert zich niet achter decor, belichting, kostuums, muziek, ... maar laat de pure beweging voor zich spreken. Aldus stelt Navas zich zeer kwetsbaar op, maar tegelijkertijd levert dit op sommige momenten verbijsterend mooie dingen op. Een heerlijke beleving en wellicht mijn persoonlijke topper van dit dansseizoen.