The lady from Shanghai

Regie/script : Orson Welles (1947)

De ruwe ierse zeebonk Michael O'Hara redt de verbluffend mooie Rosalie Bannister uit handen van enkele rovers. Wat later huurt de man van Rosalie, de stinkend rijke strafpleiter Arthur Bannister, O'Hara in als bemanningslid op zijn boottocht naar San Francisco. Het wordt een bizarre trip waarbij O'Hara ook kennis maakt met de sinistere Grisby, de zakenpartner van Bannister. Vanaf dan raakt O'Hara verstrikt in een complex web. Niet alleen is er de altijd verleidelijke Rosalie die hem het hof maakt, bovendien wordt hij benaderd door Grisby om deel uit te maken van een oplichtingscomplot. O'Hara moet helpen om de dood van Grisby te veinzen, zodat die aan de haal kan gaan met een hoge verzekeringspremie. Eén en ander draait echter compleet anders uit en voordat hij er erg in heeft, wordt O'Hara verdacht van een dubbele moord en moet hij terecht staan in San Francisco. Arthur Bannister neemt zijn verdediging op zich. Maar ook de rol van Rosalie is nog niet uitgespeeld ...

Welles baseerde zijn script op de pulproman "If I die before I wake" van de overigens compleet onbekende auteur Sherwood King. Zoals tijdens de carrière van Welles wel meer het geval was, speelde geldgebrek een voorname rol bij het ontstaan van de film. In 1946 was het theatergezelschap van Welles (het Mercury Theatre Company) bezig met de productie van een musicalversie van Around the world in 80 days. Vlak voor een belangrijke première had Welles zich in een dusdanig grote financiële put gewerkt, dat de kostuums van de show in beslag werden genomen. Welles had slechts enkele uren de tijd om met geld op de proppen te komen om de show te redden. Hij belde producer Harry Cohn op en beloofde hem een film die hijzelf zou schrijven, regisseren, produceren en waarin hijzelf de hoofdrol zou spelen, dat alles zonder vergoeding in ruil voor het betalen van zijn schulden. Cohn stemde toe en het project "The lady from Shanghai" was geboren. Pittig detail : Welles baseerde zijn script op een flutromannetje dat toevallig rondslingerde in het theater toen hij zijn belangrijke telefoontje naar Cohn pleegde.

Een belangrijke rol is weggelegd voor Rita Hayworth, de toenmalige echtgenote van Welles. Hun huwelijk zat toen al in het slop, maar Hayworth aanvaardde de rol in een laatste poging om hun huwelijk te redden. Tevergeefs overigens. De beslissing van Welles om de beroemde lange rode haren van Hayworth te knippen en blond te verven, veroorzaakte een serieuze opschudding in Hollywood. Wat er ook van weze, Hayworth ziet er uit als de ultieme femme fatale, hoewel haar acteerprestatie zeker niet al te glorieus is. Ook Welles zelf acteert zeker niet de pannen van het dak en heeft zich een soort van Iers accent aangemeten dat in de matige na-synchronisatie regelmatig volledig de mist ingaat.

De film had oorspronkelijk een lengte van 155 minuten maar de bonzen van Columbia Pictures zetten er serieus de schaar in en kwamen voor de dag met een film die amper 85 minuten duurt. Dit verhoogt nog de indruk die je als kijker ervaart dat het om haastwerk gaat. De plot is tot op zekere hoogte nog best genietbare pulp, maar verzandt uiteindelijk in een nodeloos complex kluwen. Het proces op het einde van de film wordt wel al te belachelijk en ongeloofwaardig.

Is The lady from Shanghai dan pure tijdverspilling ? Zeker niet. Naast de zwoele charme van Hayworth is en blijft het een film van de geniale Orson Welles. Dat genie doet zich blijken in een aantal opmerkelijke shotkeuzes en camerastandpunten. Als je door het ridicule moordcomplot heen kijkt, zie je flarden van het unieke camera-oog van Welles. Maar ook hier heeft de filmstudio een jammerlijke rol gespeeld. De slotscènes in het attractiepark laten een glimp zien van het genie Welles, maar zijn zwaar verminkt door de overijverige schaar van de filmbonzen.