Einstürzende Neubauten (AB - 18.11.2010)

Het experimentele Berlijnse collectief Einstürzende Neubauten bestaat 30 jaar en viert dat - hoe kan het ook anders ? - op nogal eigenzinnige wijze. Zo speelde de band op vrijdag 19 november een extra lange show in de AB (waarbij ondergetekende helaas niet aanwezig kon zijn), maar daags voordien werd onder de noemer "An evening with Einstürzende Neubauten" reeds een gevarieerd voorsmaakje geserveerd.


Het was afwachten wat dit zou geven, want Bargeld is op zijn minst gezegd een bizarre figuur. Een zeer belezen intellectueel, maar ook een dwarskop pur sang. Een leuk citaat dat ik gisteren optekende : "als Bargeld het podium opkomt, lijkt de temperatuur plots een paar graden te dalen." Een aantal jaren geleden woonde ik in Nederland een Neubauten-concert bij. Enkele Hollanders wauwelden volgens Bargeld té luidruchtig en dus legde hij gewoon het concert stil en stak tegen de onverlaten een angstaanjagende donderpreek af. Zo'n man dus. Maar zoals gezegd ook een zeer ontwikkelde cultuurfreak. Eerder deze week mocht hij in het Klara-programma Mixtuur de plaatjes kiezen en van commentaar voorzien. Hij koos muziek van Sjostakovitsj, Throbbing Gristle, Lee Scratch Perry, exponenten van de New Yorkse no wave-beweging, oude ragtime-jazz, ... : een uiterst gevarieerde potpourri.

De eerste dag van het Neubauten-verjaardagsfeestje ging van start met een kort concert van het collectief zelf. Amper vijftig minuten lang en bestaande uit slechts vier nummers, was dit toch een meer dan degelijke plons in het grimmige Neubauten-universum. Het instrumentarium is een bont allegaartje van olievaten en voldoende metaal om de gemiddelde Chinese industrieel jaloers mee te maken. De gekozen nummers waren echter niet zó uniek en experimenteel als op voorhand aangekondigd. Zowel Sonnenbarke als Seele Brennt zijn relatief "gewone" nummers die live wel degelijk beklijven, maar die niet zo onvoorspelbaar zijn. Toch blijft het gewoonweg leuk om de band aan het werk te zien. Bargeld haalt soms een ijselijke schril boven waar je schrik van krijgt en bassist Alexander Hacke is een überheerser die stuurt en leidt.

Het aangekondigde experiment kreeg dan toch vorm middels Grundstück, een lange compositie die de hoofdmoot van het concert vormde. Bargeld fluistert en krijst, Hacke leidt de dans in korte en explosieve percussie-interventies en een klein piano-riedeltje vormt het leitmotiv. Nog een bezwerende samenzang van alle bandleden als slothoofdstuk van een ambitieuze compositie, die vroeger volgens Bargeld al wel in embryonale vorm bestond maar nu pas tot volle wasdom kwam. Als bisser kregen we nog het poppy en aanstekelijke Sand geserveerd, een oude cover van Lee Hazlewood die door de Neubauten al in 1984 op de Yu-Gung-EP werd uitgebracht. Bargeld was deze keer eens goed gezind : er kon af en toe een glimlachje af en we konden hem zelfs betrappen op een minimalistisch dansje.

Na dit (te) korte concert kregen we nog twee solo-projecten van Neubauten-leden te verwerken. Eerst "Die Körper Ohne Uns", een performance- en dansinstallatie van Abraham Hurtado met muziek van Neubauten-gitarist Jochen Arbeit. Hierover moet ik streng maar rechtvaardig zijn : ten eerste waren de lichtinstallatie, het kleine beeldscherm en de drie dansers nauwelijks zichtbaar voor mensen die niet in de eerste rijen stonden. Niet dat het publiek veel mistte : ten tweede was de choreografie immers ongeïnspireerd en saai. Ten derde liep ook de muziek mis : Arbeit deed enkele samples compleet de mist ingaan en af en toe vielen er pijnlijke secondes van stilte wanneer Arbeit tussen laptop en gitaar holde. Ik heb ooit al heel wat experimentele dansperformances gezien, en dit was één van de slechtste. Niet verwonderlijk dus dat flink wat mensen hun heil zochten in één van de AB-bars.

Het laatste hoofdstuk van de avond was weggelegd voor percussionist N.U. Unruh en zijn "Beating the drum"-project. Zowel op het podium als tussen het publiek worden een aantal tafeltjes met drums en cymbalen geplaatst. Een heleboel drumstokken worden uitgedeeld en iedereen mag compleet loosgaan in zijn eigen ritme, begeleid door muziek die door de boxen schalt. Muzikaal was dit weinig interessant, maar het was een leuke gimmick om te observeren. Ik sloeg één en ander gade vanop de eerste rij en zag hoe sommige 'drummers' compleet in trance geraakten, hoe het podium bezaaid werd met houtsplinters en vernielde drumstokken, hoe één van de tafeltjes in frut werd geslagen en hoe ook Unruh en Hacke zich niet onbetuigd lieten.

Ik verliet de zaal met gemengde gevoelens. Het concert van Neubauten was wel degelijk de moeite waard, maar was te kort en lostte ook niet helemaal de belofte in als zou het bestaan uit uniek en experimenteel materiaal. Bovendien waren de twee zijprojecten in feite quasi overbodig. En 25 € vragen voor een usb-stick waarop het korte concert geregistreerd stond ? Tja, de prijs van staal en ijzer is hoog deze dagen.