The Sun Ra Arkestra (De Singer - 25.11.2016)

Herman Poole Blount overleed op 30 mei 1993. Maar kenners weten wel beter : deze droge obituary was slechts een dekmantel voor het feit dat jazz-legende Sun Ra zich definitief terugtrok op zijn geboorteplaneet Saturnus. Een leven lang interplanetair het afro-futurisme uitdragen gaat immers niet in de koude (en in zijn geval : blitse) kleren zitten.

En dus gaf hij de scepter door aan zijn trouwe bende acolieten, The Sun Ra Arkestra. Onder leiding van de krasse bandleider Marshall Allen (92 jaar oud ondertussen !) draagt het ensemble nog steeds de filosofie van het afro-futurisme uit : een complexe blend van zwart bewustzijn, mythologie uit het oude Egypte, science fiction en wetenschap. Een interessant cultureel fenomeen waarvan Sun Ra één van de grote bezielers was. Omtrent dit "Afrofuturism" zijn talloze artikels en beschouwingen te lezen, waarvan enkele interessante te vinden zijn op Media Diversified.

Het mag weinig verbazing wekken dat dit bizarre combo in de armen werd gesloten door diverse curatoren van het - helaas ter ziele gegane - All Tomorrows Parties-festival. Zo werd het combo in 2009 uitgenodigd door curator My Bloody Valentine en in 2011 door Caribou. Ik herinner me beide concerten als chaotisch, bijwijlen briljant, muzikaal soms opvallend conservatief en soms compleet 'out there'. Performances waarbij het gemakkelijk was om te gniffelen met de rare kostuums en hoofddeksels, maar waarbij achter die schijnbaar speelse façade soms veel te ontdekken viel.

Gelet op de uitgestrektheid van het heelal, valt nauwelijks te berekenen hoe klein de kans was dat dit intergalactische gezelschap uitgerekend in Rijkevorsel zou neerstrijken. Maar kijk : het podium van De Singer was vanavond de landingsbaan van dienst, van waaruit Allen & C° gedurende een tweetal uren het publiek zouden onderdompelen in hartverwarmende ruimtegolven.

"We travel the space ways" : zangeres Tara Middleton maakte in het openingsnummer meteen duidelijk waar het bij dit dozijn muzikanten om te doen is. Na deze kosmische klassieker volgde een set waarin alle chaotische en unieke elementen van een Arkestra-concert aanwezig waren. Zo waren er futuristische jazz-exploten zoals het openingsnummer of zoals de afsluitende kaskraker "Space is the place". Allen ging te pas en te onpas volledig uit de plaat met zijn EVI : een zogenaamd electronic valve instrument, waarmee diepe en bizarre klanken geproduceerd kunnen worden. Niet dat Allen dit maffe instrument nodig had om voor de scherpe noten te zorgen. Met zijn linkerhand op de altsax-toetsen en met zijn rechterhand als dirigeer-stok, soleerde hij in de beste en scherpste bebop-stijl. Zoals tijdens één van de absolute hoogtepunten van de avond : "Seductive fantasy". Een gedurende ruim 10 minuten mantrisch voortkabbelend altsax-melodietje van de imposante James Stewart, geregeld doorspekt met verschroeiende solo's van Allen en met non-verbale zanglijnen van Middleton, waarbij enkele bandleden - niet voor het laatst vanavond - op wandel gingen doorheen het gangpad van de zaal, als ware het een begrafenisstoet uit New Orleans.

Maar de sfeer vanavond was zeker niet die van een begrafenis. Integendeel. De band strooide gulzig met wintervitaminen en de elektriciteit in de uitverkochte zaal was duidelijk positief geladen. Op tijd en stond werd het kosmische pad even verlaten en werden 'gewone' jazz- en blues-standards gebracht (waarbij Allen het toch zelden kon laten om her en der met zijn sax of EVI wat scherpe noten tussen te wringen). Een voorbeeld van zo'n vrij klassieke standard : "Sometimes I'm happy, sometimes I'm blue", een oude jazz-kraker die door tientallen artiesten op plaat werd gezet en die ook door Sun Ra aan zijn immense (en onoverzichtelijke) oeuvre werd toegevoegd op de plaat 'Nuclear War' (1984). Een mooie kans voor zangeres Middleton om haar warme stembanden nog eens te laten excelleren.

Chaos was tijdens het concert sowieso nooit ver weg : als Allen niet met zijn EVI hogere sferen aan het bezoeken was en alles - voor een zeldzaam keertje - eens relatief rustig verliep, waren andere bandleden lustig met elkaar aan het sjauwelen. Vooral saxofonist Noel Scott bleek een gepatenteerde wauwelaar te zijn die regelmatig moppen leek te tappen met buurman James Stewart, die als antwoord meestal eens met zijn ogen rolde of grinnikte. Maar ook Allen zelf was niet alleen muzikaal een vinnig baasje. Klappend in de handen, gesticulerend naar deze of gene, mompelend, grommend of neuriënd : gedurende zes decennia de ruimte doorkruisen leken hem nauwelijks gedeerd te hebben.

Op het einde van het concert werd "We travel the space ways" hernomen, met elementen van "Space is the place" en opnieuw snippers van "Seductive fantasy". Een onweerstaanbaar gloedvolle afsluiter die als een warm dekentje over het publiek viel. "The space age is here to stay", klonk het, samen met  een aanstekelijke la-la-la-la-la-laaaa-samenzang. De bandleden betraden voor de laatste maal het gangpad en dropen één voor een af, terug de onmeetbare ruimte in. De good vibes in de zaal waren bijna tastbaar en iedereen in de zaal keek glimlachend toe hoe Allen als laatste achterbleef, nog voor één keer met zijn EVI ruimtestralen oproepend, begeleid door het ritmische geklap van het publiek en door de warme stem van Middleton. Een magische avond.

Allen na afloop van een magisch concert.