Chetyre (4)

Nadat vier honden ternauwernood ontsnappen aan vier brutale graafmachines, wordt de kijker kort geïntroduceerd aan de drie hoofdpersonages : Oleg is een gladde vleeshandelaar, Volodoya is een sombere pianostemmer en Marina is een hoertje. Deze drie mensen ontmoeten elkaar toevallig op een nacht in een anonieme bar. Het gesprek dat ze aan den toog hebben duurt ruim een half uur en vormt het eerste hoogtepunt in deze experimentele russische film van Ilya Khranovsky uit 2005.

Alledrie doen ze zich in de bar anders voor dan ze zijn. Oleg stelt zichzelf voor als een hoge pief die voor het Kremlin werkt en er exclusief bronwater aan mag leveren. Marina doet zich voor als iemand uit de reclamewereld die een japans feel good-product aan de man moet brengen. En Volodoya tenslotte vertelt uitgebreid over zijn werk in een geheim kloon-laboratorium. Uit zijn verhaal kunnen we opmaken dat experimenten met menselijke klonen het best lukken met vierlingen. Nadat de bar sluit, gaan ze opnieuw elk hun eigen weg en gaat ook de film de vage toer op.

Oleg. De gladde vleeshandelaar keert terug naar huis, waar hij samenwoont met zijn vader. De vader maakt uit angst voor microben enkel stoofvlees klaar en heeft last van een poetsmanie. Pas op het einde van de film zien we Oleg nog terug in twee korte flitsen : eerst in zijn vleesbedrijf, vervolgens wanneer hij zich te pletter rijdt met zijn auto.

Volodoya. De sombere pianostemmer belandt in een nachtclub, heeft er een filosofisch gesprek in de backstageruimte en wordt vervolgens op straat opgepakt door de politie op verdenking van moord. Ook Volodoya zien we pas op het einde van de film terug in twee korte flitsen : eerst als dwangarbeider in een gulag-kamp, vervolgens als onvrijwillig soldaat op weg naar een gewapend conflict.

Marina. Maar het grootste deel van het anderhalf uur dat na het bargesprek volgt, wordt in beslag genomen door het hoertje Marina. Ze maakt blijkbaar deel uit van een (gekloonde ?) vierling. Wanneer ze verneemt dat één van haar zussen is omgekomen, reist ze naar het platteland om haar begrafenis mee te maken. De schijnbaar eindeloze treinreis door een desolaat landschap en de daaropvolgende eindeloze ploetertocht door de modder om in het afgelegen boerengat te geraken, zijn ronduit deprimerend. We komen te weten dat haar zus een stel oude besjes hielp met het boetseren van poppen uit voorgekauwd brood en dat ze gestikt was in zo'n stuk brood. Wat volgt is een rouwproces waar je als kijker ongemakkelijk van wordt : samen met de oude vrouwtjes, met haar twee zussen, en met de vriend van haar overleden zus, werpt Marina zich in een wilde orgie van wodka zuipen en varkensvlees eten.

Deze film heeft blijkbaar op diverse filmfestivals hoge ogen gegooid en een cultstatus verworven. En dat is perfect te begrijpen. Er is de zeer bizarre verhaalstructuur, er is het wonderbaarlijke camerawerk, er is de opbouw rond het getal '4' (zowel in verhaal als in beeldcompositie). Het is dan ook niet verwonderlijk dat deze film op zeer gemengde kritieken werd onthaald (gaande van briljant tot pedant). Misschien vat de volgende criticus het nog het best samen : "As a video project there is much to learn from 4’s visual audacity. In that respect, the movie looks perversely great. As a serious contender for “Russian Hit Of The Year,” however, Khrjanovsky has to either embrace his experimental roots wholeheartedly or shift his attention towards narrative coherence if he expects to extend his audience beyond art students and self-involved Converse-wearing media types."