Elephant

Regie : Gus Van Sant (2003)

Het leven in een dag van een aantal studenten in een middelbare school, ergens in de States. Een dag zoals alle andere. Een student fotografie neemt enkele snapshots en ontwikkelt zijn filmpje in de doka van de school. John is weeral te laat op school omdat zijn vader te dronken was om hem naar school te brengen. Een lelijk eendje ziet op tegen het uurtje gym en helpt in de schoolbibliotheek. Drie meiden eten hun lunch in de schoolcafetaria, kotsen het eten daarna opnieuw uit en kijken uit naar een avondje shoppen. Een aantal studenten hebben een groepsgesprek over vooroordelen omtrent homoseksualiteit. Een jonge hunk en zijn vriendinnetje wandelen verliefd door de schoolgangen ...

Maar de dag zal niet eindigen zoals alle andere. De twee vrienden Alex & Eric hebben zich een wapenarsenaal aangeschaft en dringen de school binnen met als doel zoveel mogelijk slachtoffers te maken en vervolgens zelfmoord te plegen.

Regisseur Gus Van Sant baseerde deze film op een kortverhaal van de hand van schrijver/regisseur Harmony Korine (maker van het meesterwerk Gummo uit 1997). Dit kortverhaal was op zijn beurt natuurlijk gebaseerd op de gruwelijke gebeurtenissen die plaatsvonden in de Columbine High School in Colorado op 20.04.1999, toen twee studenten een waar bloedbad aanrichtten waarbij twaalf medestudenten het leven lieten.

De titel van de film is gebaseerd op de gelijknamige tv-film uit 1989 over het geweld in Noord-Ierland, waarover schrijver Bernard MacLaverty zei dat de problemen even groot waren als een olifant in een woonkamer.

De gruwel van Columbine bepaalt natuurlijk de geest van Elephant, hoewel we in het eerste uur van de film de twee geweldplegers maar éénmaal in een glimp te zien krijgen. Van Sant behoudt er zich voor om een pedagogische retoriek te voeren omtrent het waarom van de gruwel, maar kiest ervoor om met een amateur-cast (de acteurs behouden in de film overigens gewoon hun eigen voornaam) en met grotendeels geïmproviseerde dialogen een blik te werpen op de alledaagse sleur in een middelbare school.

Een aantal gesprekken en handelingen zien we overigens meermaals, telkens vanuit het perspectief van een andere student/acteur. De shots zijn meestal zeer lang en de steadicam plant zich meestal achter de student in kwestie, zodat de kijker zeer dikwijls op de rug zit te kijken van een acteur terwijl die een wandeling onderneemt door de ogenschijnlijk eindeloze gangen van de school. Zo duurt het shot waarin de drie meiden in de cafetaria gevolgd worden, ruim vijf minuten. En zo kijken we ook minutenlang op de rug van de geplaagde student Alex die twee pianosonate's van Beethoven speelt, terwijl zijn vriend Eric zich met een videogame amuseert. De twee sonate's van Beethoven vormen trouwens de ruggegraat van de sobere maar functionele soundtrack.

Deze longshots werken voortreffelijk en dompelen de kijker onder in het rijke gamma aan leefwerelden die zich in een middelbare school afspelen. Voor de ene is het een stimulerende omgeving, voor de andere gewoon saai, voor nog iemand anders is het keihard afzien, ... Critici deden deze film af als te kunstig en ook de meningen bij het grote publiek waren verdeeld. De gustibus et coloribus non est disputandum, maar bij mij had deze film het effect van een kopstoot. Ik sliep er onrustig van en werd door nare dromen achtervolgd.

Het is volkomen terecht dat Gus Van Sant met deze film de gouden palm op het filmfestival van Venetië binnenhaalde. Grote cinema, zinderende kunst.

Website Elephant