Full metal jacket

Regie/productie/screenplay (co-auteur) : Stanley Kubrick (1987)

De waanzin van oorlogsvoering wordt door Kubrick op twee manieren veruitwendigd : ten eerste door ons een blik te gunnen op het meedogenloos harde boot camp, waar jongemannen opgeleid worden tot keiharde Marines. Instructeur Hartman drilt de mannen alsof zijn leven ervan afhangt, slingert hen constant spitante beledigingen naar het hoofd en laat geen enkele kans onbenut om zijn recruten erop te wijzen dat ze niet meer zijn dan onbeduidende maggots in dienst van het leger. De mollige soldaat Pyle kraakt onder het bewind van Hartman en zijn stoppen slaan volledig door, met rampzalige gevolgen ...

In het tweede deel verplaatst de waanzin zich naar het front zelf. Plaats en tijd van actie : Vietnam, 1968 ten tijde van het Tet-offensief, nabij Hue. Soldaat Joker, die tot dan de oorlog voornamelijk achter de linies beleefde als oorlogscorrespondent voor de Stars & Stripes-verslaggeving, staat nu met zijn neus bovenop de gruwel. Hij zal moeten kiezen tussen de twee aspecten van menselijke dualiteit, die ook uit zijn uniform blijkt : kiest hij voor 'born to kill' (boodschap op zijn helm), of voor mededogen (hij draagt tevens een peace-button op zijn hemd) ? Een keiharde aanvaring met een vrouwelijke vietcong-sniper stelt hem voor de keuze. Ook Joker ontsnapt echter niet aan de gruwel, ook hij is een vechtmachine geworden. Onder het zingen van de Mickey Mouse Club-hymne trekt het gehavende peloton verder, de volgende oorlogsgruwel tegemoet ...

Kubrick baseerde zijn oorlogsepos op de novelle The short-timers, in 1979 uitgebracht door Gustav Hasford, een voormalig oorlogscorrespondent. Wanneer men het over Full Metal Jacket heeft, gaat het bijna altijd over het eerste deel (de training in het boot camp), waar Hartman de plak zwaait. Lee Ermey was oorspronkelijk aangetrokken als technisch adviseur, maar Kubrick was dusdanig onder de indruk van diens bulderende beledigingen, dat hij hem ineens ook maar de rol van drill-instructor Hartman aanbood. Het is een gouden zet gebleken, want het leverde niet alleen een ijzersterke acteerprestatie op, maar tevens een pleiade aan spitsvondige beledigingen. Om de emoties van de acteurs in de boot camp-scènes extra kracht te geven, liet Kubrick Ermey nooit samen met de andere acteurs de scènes instuderen.

De film werd volledig op locatie opgenomen in Engeland (meer bepaald op een industriële site in Enfield, een Britse legerbasis in Bassingbourne en een verlaten cokes-fabriek nabij Londen). Nog een leuk weetje : op de credits wordt de filmmuziek toegeschreven aan een zekere Abigail Mead. Dit is echter een pseudoniem voor Vivian Kubrick, de dochter van Stanley.

Full Metal Jacket is verre van de beste Kubrick-film. De harde training in het boot camp levert onvergetelijke scènes op (de waanzin in de ogen van soldaat Pyle !). Hoewel de tweede helft van de film ook krachtige scènes oplevert, kan dit gedeelte van de film in veel mindere mate de spankracht gaande houden. Er zijn een aantal andere oorlogsfilms op te noemen die de gruwel van oorlog veel beter uitbeelden. Wanneer je op voorhand weet dat de vechtscènes opgenomen zijn in en rond een vervallen fabriek, boeten deze scènes al aan kracht in. Maar misschien ben je als kijker gewoon geneigd om bij Kubrick de lat altijd nét iets hoger te leggen. Want Kubrick was nu eenmaal één van de belangrijkste regisseurs van de twintigste eeuw. Indien Full Metal Jacket door een mindere God geregisseerd was, zou ik vol lof zijn. Naar de normen van Kubrick kan ik echter niet anders besluiten dan dat Full Metal Jacket minstens gedeeltelijk een gemiste kans is om het ultieme oorlogsepos te maken.

Warner Bros. website over Stanley Kubrick