eXistenZ

Regie/scenario : David Cronenberg (1999)

In een nabije toekomst is Allegra Geller (Jennifer Jason Leigh) één van de meest getalenteerde game-designers ter wereld. Voor een uitgelezen groepje gamers zal ze haar nieuwste spel demonstreren : eXistenZ is een virtual reality game, dat je kunt besturen door een organische gamepod in te pluggen in een inlogopening, chirurgisch ingebracht in de ruggegraat. Maar voordat de demonstratie goed en wel op gang is, wordt er een aanslag gepleegd op Allegra door een fanaticus. In de verwarring die hierop ontstaat, kan Allegra ontsnappen met behulp van de sullige assistent Ted Pikul (Jude Law). De bruuske onderbreking van het spel heeft echter grote schade aangebracht aan de moeder-gamepod en deze schade kan enkel maar hersteld worden indien Ted en Allegra samen in het spel inloggen en samenwerken om het gedane kwaad te herstellen. Gaandeweg worden de grenzen tussen de realiteit en spel vager en vager, totdat het ook voor Ted en Allegra niet meer duidelijk is wanneer ze zich in de echte wereld bevinden, en wanneer in eXistenZ. Of spelen ze een spel in een spel ... ?

De thematiek van de film is niet nieuw voor de fans van David Cronenberg. Ook in zijn oudere cultpareltjes Scanners (1981), Videodrome (1983) en Naked Lunch (1991) wordt voortdurend gedanst op het slappe koord tussen realiteit en fantasie. De kijker wordt geconfronteerd met meerdere realiteitslagen en moet voor zichzelf uitmaken welke laag de reële laag is. Cronenberg confronteert zijn kijkers met vernuftige scenario's die de kijker ertoe dwingen om na te denken.

In eXistenZ wordt het vraagstuk 'wat is realiteit ?' zeer cru gesteld. Gelet op het mondiale succes van games die zich in een virtuele wereld afspelen (zoals het populaire Second life), is het een zeer relevante vraag. Voor miljoenen mensen is de virtuele wereld belangrijker dan hun echte leven. Sterker nog : de virtuele wereld is hun echte wereld geworden. De thematiek die Cronenberg steevast in zijn scenario's stopt (en die eerder ook al aan bod kwam in het visionaire Videodrome) doet zijn films telkens uitstijgen boven het niveau van de gemiddelde scifi-flick.

Nog een leuk weetje : de film werd geproduced door een paar Hongaren. Blijkbaar betekent het woord 'isten' in het Hongaars 'God'. Om dit woord te beklemtonen, werd ervoor gekozen om de letters X en Z in hoofdletters te plaatsen. En op deze manier wordt op subtiele wijze nogmaals het thema beklemtoond : games en virtuele werelden als een nieuwe vorm van religie. Niet voor niets dat Cronenberg de openingsscène (de demonstratie van eXistenZ) doorgang laat vinden in een kerk. God is a gamepod !