The damned

Regie : Joseph Losey (1963)

Simon is een rijke Amerikaanse toerist die met zijn jacht aanmeert in een slaperig Engels kuststadje. Hij ontmoet er de mooie Joan, dit zeer tegen de zin van haar broer King, leider van de plaatselijke motorbende. Simon gaat op de loop met Joan, achternagezeten door King en zijn bende. Tijdens deze achtervolging komen Joan, Simon en King terecht op een afgelegen militair domein. Bij toeval komen ze terecht in een afgesloten ruimte, waar een dozijn kinderen opgesloten zitten. De kinderen zijn het voorwerp van een bizar militair experiment : ze werden vanaf hun geboorte opgesloten in een aparte leefruimte om opgevoed te worden tot basis van een nieuw mensenras, dat zou kunnen overleven in een postnucleaire wereld. King, Joan en Simon verenigen hun krachten om de kinderen te bevrijden, maar het Britse leger wil dit experiment koste wat kost geheim houden en gaat hierbij over lijken ...

The damned werd onlangs voor de eerste keer in 30 jaar door de BBC uit haar archieven gehaald en is dan ook een zeer bizarre prent. De film begint als een experimentele ode aan de nouvelle vague, krijgt dan een sociaal-kritische boodschap tegen geweld mee, en wordt vervolgens een angst-voor-de-nucleaire-holocaust-scifi-flick, hiermee zeer typische kenmerken van zowel de Britse, de Franse als van de Amerikaanse cinema van eind jaren '50 in zich verenigend.

Het personage van de charismatische bende-leider King (een pedante macho met paraplu - een mooie rol van karakteracteur Oliver Reed) lijkt zo weggelopen uit het één jaar eerder verschenen boek A clockwork orange van Anthony Burgess. En dat is ook de sfeer die de film uitademt : een anti-utopische en gewelddadige wereld waarin een nucleaire catastrofe onafwendbaar lijkt te zijn en waarin de overheid haar morele principes opzij zet in een wanhopige zoektocht naar een manier om te overleven.

Er vallen wel wat kleinigheden aan te merken op deze film : het rare kenwijsje van de motorbende ('black leather black leather crash crash crash ...') komt je al snel de oren uit, het militaire brein achter de geheime operatie is een saaie oude man en de radioactieve maar brave kinderen doen weinig recht aan de tagline van de film ('They are the lurking unseen evil you dare not face alone !'). Misschien was de thematiek wel een tikje té ambitieus voor een Hammer-productie. Want jawel, ook dit is Hammer ! Maar vergis je niet : geen camp of exploitation à la Hollywood, maar een strenge doomsday-boodschap. Daar laat het kille einde van de film geen twijfel over bestaan. Het eindresultaat is dan ook een zeer ambitieuze (en helaas zeer zeldzaam vertoonde) cultfilm.

Voor een uitgebreide en amusante synopsis zie Brains on film.