4 Months, 3 weeks and 2 days

Regie/script : Cristian Mungiu (2007)

Het relaas van een illegaal uitgevoerde abortus ten tijde van het Roemenië van Ceaucescu in 1987.

Otilia en haar vriendin Gabriela hokken samen in een troosteloze en lawaaierige studentenflat. Ze treffen de laatste voorbereidingen voor een belangrijke afspraak later op de dag. Gaandeweg wordt duidelijk dat Gabriela in verwachting is en beroep heeft gedaan op een schimmige figuur (met de ranzige bijnaam 'Dokter Bebe') om een abortus te ondergaan. Otilia wordt belast met de praktische kant van de zaak (het vastleggen van een hotelkamer, het verzamelen van het nodige geld, ...). Otilia pikt de dokter op en vergezelt hem naar een goedkope hotelkamer waar Grabriela angstvallig wacht. Wanneer de dokter vaststelt dat Grabriela niet twee maar vier maanden zwanger is, verhoogt hij zijn prijs : hij wil in natura betaald worden. Uit wanhoop zeggen de twee meisjes toe. De ingreep wordt uitgevoerd ...

Met zo'n geladen topic wil je natuurlijk geen popcorn-publiek bereiken. En alsof de topic op zich nog niet genoeg is, zal de filmstijl zelfs de meest hardnekkige blockbuster-fan uit de filmzaal jagen. Regisseur Mungiu heeft immers gekozen voor een uiterst sobere en droge naturel-stijl. Tegen de achtergrond van het grauwe en lelijke communisme en de bijhorende beton-look, speelt zich een menselijk drama af waarbij de regisseur zich zoveel mogelijk op de achtergrond houdt. Geen enkel streepje muziek om de gemoederen te verzachten, geen kunst-en vliegwerk met zoomeffecten om in te focussen op gevoelens van de protagonisten. Enkel zeer afstandelijk camera-werk met een bijna overdreven zucht naar evenwicht en rust. Bijna elk shot is een evenwichtscompositie, waarbij twee personen tegenover elkaar zitten of waarbij één voorwerp het beeld prominent in tweeën deelt (een hotelbalie, een tafel, een bed, ...).

Een typisch voorbeeld van zo'n scene is een feestje dat Otilia moet bijwonen. Ze zit centraal aan tafel, omgeven door de familie van haar vriendje. Minutenlang praten de disgenoten over koetjes en kalfjes terwijl Otilia zich zwijgend afvraagt hoe het met haar vriendin gesteld is. De dialogen en gebaren van de zes tafelgasten (drie aan elke kant) zijn niet belangrijk, enkel het zwijgende gezicht van de centrale figuur is van tel.

Slechts af en toe laat Mungiu deze ascetische filmstijl varen. Wanneer Otilia doorheen hotellobby's wandelt of 's avonds tussen grijze appartementsblokken rent om zich van de foetus te ontdoen, volgt de camera haar bijna letterlijk op de schouder (zoals in Le Fils van de gebroeders Dardenne). De geheime dienst van de communistische verklikkersmaatschappij loert overal. Paranoia maakt deel uit van het dagdagelijkse bestaan.

Op deze manier laat Mungiu het verhaal voor zich spreken en laat hij de emoties primeren. Hij vermijdt angstvallig elk shock-effect (de seks tussen de meisjes en de dokter wordt niet in beeld gebracht), een procédé dat hij enkel doorbreekt op het einde (de met bloed besmeurde foetus op de badkamervloer). Op deze wijze onthoudt Mungiu zich ook van elk moreel oordeel. Dat de gewetenloze aborteur een smeerlap is, heb je al snel door. Maar ook de meisjes hebben boter op het hoofd. Mungiu laat het aan zijn kijkers om de lijn te trekken : een verantwoorde abortus of moord op potentieel leven ?

De film won dit jaar drie prijzen op het filmfestival van Cannes (waaronder de prestigieuze Gouden Palm) en werd door Roemenië ingezonden als mededinger naar de oscar voor beste niet-engelstalige film. Of deze prijs al dan niet terecht zijn, laat ik in het midden. Feit is wel dat de prent niemand ongevoelig zal laten en net dankzij zijn technische afstandelijkheid een grote emotionele impact heeft.

In de rand hiervan las ik een interessante discussie. Blijkbaar lopen de Roemenen zelf niet al te hoog op met de prent omdat een vertekend beeld geschetst wordt van de Roemeense samenleving. Net zoals niet alle Spanjaarden warm lopen voor de films van Almodóvar (te weinig Spaans en te export-gericht), of zoals niet alle Fransen kirren van genot voor de films van Truffaut (té bourgeois). Net zoals veel Brazilianen kritiek hadden op Cidade de Deus. Wanneer een film gemaakt wordt waarin een bepaald aspect van de ziel van een land bloot wordt gelegd, ligt dat zeer gevoelig bij de filmkijkers van dat land en zullen zij eerder geneigd zijn om te zeggen dat de regisseur geen correct beeld heeft geschetst. Net zoals ik dat heb bij de films van Jan Verheyen, haha !

Website van de film

Trailer van de film, uiteraard véél te hectisch om je een idee te geven van het onderkoelde karakter van het geheel :