La masseria delle allodole (the lark farm)

Regie : Paolo Taviani & Vittorio Taviani (2007)

Turkije in 1915. Een vooraanstaande Armeen overlijdt op hoge leeftijd en laat drie kinderen na : de vrijgevochten dochter Nunik, die verliefd is op een Turkse soldaat, de zachtmoedige en alom gerespecteerde Aram die de familie leidt, en Assadour die als jonge man Turkije verliet en die nu in Venetië woont. N.a.v. het overlijden van de pater familias wordt besloten om het oude buitenverblijf (het Leeuwerikenhuis) op te knappen en Assadour terug te verwelkomen. Maar het komt niet tot een reünie : onder het motto 'Turkije voor de Turken' besluit de ultra-nationalistische regering om komaf te maken met de zogenaamde Armeense verraders. Het Leeuwerikenhuis wordt plots een opvangtehuis voor Armeense vluchtelingen maar dit wordt snel ontdekt : het Turkse leger valt binnen en doodt alle Armeense mannen, van kind tot bejaarde. De vrouwen worden gedeporteerd en worden tot een uitputtende reis doorheen de woestijn gedwongen. Nu ook Italië deelneemt aan WO I en Assadour niet naar Turkije kan reizen om zijn geslagen familie ter hulp te komen, tracht hij via financiële steun de overlevende leden van zijn familie vrij te kopen. Nunik zal uiteindelijk een ultiem offer moeten brengen om enkele kinderen van de genocide te vrijwaren ...

De gebroeders Taviani baseerden het relaas van deze gruwelijke genocide op de gelijknamige roman van Antonia Arslan, die het verhaal baseerde op ervaringen van haar eigen familie. Arslan is immers de kleindochter van het Assadour-personage. De film werd vertoond in het kader van Het Andere Boek en ik had het geluk om mee te maken hoe Arslan aanwezig was bij de screening van de film en deze kort inleidde. De Armeense genocide - waarbij ruim een miljoen Armenen werden omgebracht tussen 1915 en 1917 - is nog steeds een zeer gevoelig onderwerp. Getuige waarvan de distributie van deze film zeer stroef verloopt en ook het Muhka de grootste moeite had om een copie van de film (met enkel franstalige ondertitels) te pakken te krijgen. En getuige waarvan de Turkse afgezant in het Europese Eurimage-filmfonds probeerde om het Taviani-project een halt toe te roepen. En getuige waarvan tijdens de première van deze film op het filmfestival van Berlijn speciale veiligheidsmaatregelen werden getroffen.

Dat dit onderwerp wordt aangepakt in een Europese co-productie, kan dus alleen maar toegejuicht worden. De gruwel van de genocide zal geen enkele kijker onberoerd laten. De scènes waarbij de mannen in het Leeuwerikenhuis worden afgeslacht door de Turkse soldaten staan in schril contrast met het huiselijke geluk van het begin van de film. En wanneer een hoogzwangere vrouw tijdens de deportatie-tocht door de woestijn een zoontje baart en door de Turken gedwongen wordt om hem eigenhandig te doden, leidt dit tot één van de gruwelijkse babymoorden die ooit verfilmd werden. Hoewel zeker niet expliciet en eerder suggestief zorgde deze scène ervoor dat meerdere mensen in de filmzaal het hoofd afwendden ...

Maar de gruwel van het onderwerp is uiteraard niet de verdienste van de Taviani-broers en er schort wel één en ander aan hun aanpak. Zo wordt het onderscheid tussen de verschillende etnieën al van bij het begin quasi volledig uitgevlakt door alle dialogen te laten opzeggen in slecht gedubd Italiaans. De liefdesgeschiedenis van Nunik met een Turkse soldaat wordt er met de haren bijgesleurd en het gebruik van sommige flashbacks werkt eerder storend. De gebroeders Taviani worden er niet jonger op (het zijn beiden zeventigers) en dus zou je mogen verwachten dat ze als filmmakers tot volle rijpheid gekomen zijn. De klasse van hun meesterwerk Kaos uit 1984 wordt echter zelden geëvenaard. Ik verliet de filmzaal derhalve met gemengde gevoelens. Enerzijds woede omtrent de gruwel van het behandelde onderwerp (en o.w.v. het feit dat over dit onderwerp zo weinig geweten is in West-Europa), anderzijds een lichte teleurstelling over de wisselende kwaliteit van de film (soms hard en aangrijpend, soms nauwelijks beter dan een kostuumdrama).

Weinig trailers van deze film te vinden. Als je je Italiaans nog eens wil oppoetsen of gewoonweg een idee wil vormen van de prent :