De sensationist

Het hoofdpersonage van deze roman is David. Hij arriveert in een voor hem vreemde stad om een nieuwe job uit te oefenen. Het valt hem moeilijk om nieuwe vriendschappen te sluiten - dat laat zijn gesloten karakter niet toe - maar hij gaat steeds op zoek naar nieuwe prikkels, nieuwe sensaties. Vooral in het versieren van vreemde vrouwen is hij een kei (om ze na de daad zo snel mogelijk weer te dumpen). Maar dan ontmoet hij in een kunstgalerij een zekere Lucy. Ditmaal is het anders. Is zijn zoektocht beëindigd ? Het startschot voor een stormachtige relatie van aantrekking en afstoting wordt gegeven. Té stormachtig want een breuk is onvermijdelijk. Wanneer David na enkele seizoenen in de vreemde stad verbleven te hebben opnieuw vertrekt, laat hij een gebroken vrouw en een chaotische werkplaats achter ...

Charles Palliser - een Amerikaanse schrijver die in de jaren '70 en '80 literatuur doceerde in New Jersey en Glasgow - debuteerde in 1989 met het fantastische The Quincunx, een kloefter waar hij ruim 12 jaar aan gewerkt had. In deze epische roman voert Palliser de lezer mee naar het 19de-eeuwse Engeland en schept hij een Dickensiaans universum, inclusief complexe familiebanden en een uitgebreide pleiade aan personages. De bijgevoegde namenlijst, plannetjes, stambomen en plannetjes waren dan ook geen overbodige luxe. In de zomer van 1991 verslond ik deze lijvige roman (ruim 800 blz.) in een week tijd en likte er vingers en duimen bij af.

Met zijn opvolger The Sensationist uit 1991 heeft Palliser koste wat kost willen bewijzen dat hij ook een andere schrijfstijl kon hanteren. Ik vermoed dat Palliser het gewoonweg kotsbeu was om altijd maar weer met Charles Dickens vergeleken te worden, dus schreef hij een enorm koel, cryptisch en afstandelijk boek. Dit blijkt vooreerst uit de keuze om het hoofdpersonage in de 'hij'-vorm te laten opdraven, wat het voor de lezer al moeilijker maakt om zich met de protagonist te identificeren. In enkele zeer zeldzame passages laat Palliser David toch in de 'ik'-vorm verschijnen, waardoor aan de lezer slechts uitzonderlijk een blik gegund wordt in de denkwereld van het hoofdpersonage.

Dat de man 'David' heet, komt de lezer pas terloops na een veertigtal pagina's te weten. Wat voor werk hij doet, wordt nooit helemaal duidelijk. Uit zeer korte zinnen die de sfeer op de werkvloer moeten schetsen, kan de lezer opmaken dat David iets te maken heeft met beursspeculatie. Dialogen zijn steeds kort en cru en worden bovendien niet tussen aanhalingstekens geplaatst, wat de puzzel nog groter maakt.

De hele roman baadt in een liefdeloze en grauwe sfeer, speelt zich af in een troosteloze stad waar het constant regent, en voert 'verraad', 'bedrog' en 'afstandelijkheid' als voornaamste leitmotiven aan. Het mag dan ook weinig verbazing wekken dat de roman geen succes was. Lezers die op een nieuwe Quincunx hoopten, kwamen enorm bedrogen uit. Ik kan Palliser perfect begrijpen in zijn beweegredenen om The Quincunx van zich af te schrijven, maar wellicht heeft hij met The Sensationist een té grote sprong gewaagd, heeft hij té hard geprobeerd. Het maakt The Sensationist tot een moeilijke leesinspanning, ondanks de interessante en ambitieuze schrijfstijl. Of zoals auteur en recensent David Loftus het perfect samenvat : "This short novel comes as a dash of ice water. It would be nearly impossible to describe this book as enjoyable, but one may admire the excellent writing."