The machinist

Regie : Brad Anderson (2004)

Trevor Reznik is een vereenzaamde arbeider die zijn brood verdient met het bedienen van een grote machine in een groezelige werkplaats. Hij lijdt reeds lang aan slapeloosheid, waardoor hij er zeer schraal en uitgemergeld uitziet. Zijn eenzaamheid verdrijft hij enerzijds met regelmatige bezoekjes aan het hoertje Stevie en anderzijds door nachtelijke gesprekken met een barmeid in de cafetaria van een kleine luchthaven. Op een dag verschijnt er een nieuwe kerel op het werk : de schimmige zonderling Ivan. Afgeleid door Ivan veroorzaakt Trevor een zwaar werkongeval, waarbij één van zijn werkmakkers een arm verliest. Vanaf nu valt Trevor meer en meer ten prooi aan paranoia. Werkelijkheid en fantasie vloeien in elkaar over. En wie is toch die verdomde Ivan ?

The machinist zal vooral de geschiedenis ingaan als de film waarvoor hoofdrolspeler Christian Bale maar liefst 30 (!) kilogram afviel, naar 't schijnt een record in de filmgeschiedenis. Maar deze film verdient zoveel meer dan afgerekend te worden op dit bizarre record.

Ten eerste is er de acteerprestatie van Bale zelf. Met niet alleen zijn uitgemergelde lichaam maar zeker ook met zijn gezichtsexpressie levert Bale een fantastische prestatie af. Gewoonweg briljant. Hij draagt de film, ook al is hij niet meer dan een wandelend skelet. Een puike nevencast (met bijvoorbeeld Jennefer Jason Leigh en Michael Ironside) verstrekt alleen maar het gevoel dan degelijkheid.

Ten tweede is er het intelligente script. Zelden zo'n goed geschreven psychologische thriller gezien die zich niet in allerlei ongeloofwaardige bochten moet wringen maar die met een zeer eenvoudige premisse een zeer efficiënte sfeer van verwarring en paranoia kan scheppen. Er zijn ook talrijke literaire verwijzingen naar Kafka en vooral naar Dostojewski. Zo zit Trevor 'De idioot' te lezen, zien we een bord met het opschrift 'Crime and punishment' en zijn de verwijzingen in het script naar De dubbelganger overduidelijk. En dat de vreemde tegenpool van Trevor de naam Ivan draagt, zal ook wel geen toeval zijn (Ivan was één van de Gebroeders Karamazow). Scott Kossar, de schrijver van het script, is een grote fan van Nine Inch Nails. Dat de naam Trevor Reznik een verbastering is van Trent Reznor, is een leuk meegenomen woordgrapje.

Ten derde is er de verbluffende filmstijl. Deze is ijskoud. De kleuren zijn heel koel en grauw. Het groezelige appartement van Trevor, de werkplaats met de lawaaierige machines en de harde neonlampen, de cleane sfeer in de anonieme luchthaven-cafetaria : je wordt er niet meteen vrolijk van maar het versterkt op zeer efficiënte wijze de sfeer van paranoia en verwarring.

Het eindresultaat is een fantastische film die een zeer Lynchiaanse sfeer uitademt. Maar regisseur Anderson is een tikje minder sadistisch dan Lynch : hij gunt de kijker immers wél een verklaring. Een heerlijke trip die erom smeekt om meer dan eens bekeken te worden. Hoe bedroevend is het dan wel niet om te constateren dat Anderson er niet in slaagde om in de USA de nodige fondsen te verwerven om deze film te draaien ? Uiteindelijk wist Anderson voldoende geld bij elkaar te scharrelen in Spanje, zodat The Machinist een volledig Spaanse productie geworden is met een bijna uitsluitend Spaanse crew. Roque Baños tekende voor de uitstekende muziek, Xavi Giménez was de al even uitstekende fotograaf van dienst en Luis de la Madrid verzorgde de editing.

Het valt me trouwens op dat zowel het verhaalaspect van vluchtmisdrijf als de filmstijl echo's oproepen van Een ander zijn geluk van Fien Troch. Maar dat zal wel toeval zijn.

Gaat dat zien, gaat dat zien ! Misschien dat deze trailer je warm kan maken :