Moolaadé

Regie / scenario : Ousmane Sembene (2004)

Een kleine dorpsgemeenschap in Burkina Faso. Enkele kleine meisjes vluchten weg van de rituele vrouwenbesnijdenis en zoeken hun heil bij de vrijgevochten Collé omdat deze indertijd geweigerd had om ook haar eigen dochter Amasatou te laten besnijden. Collé neemt de meisjes onder haar vleugels en spreekt de moolaadé (of beschermingszegen) over hen uit : zolang Collé deze zegen niet opheft, zijn de meisjes veilig. Maar het besnijdenisritueel zit diep verankerd in de religieuze gebruiken van het islamitische dorp. Het conflict tussen voor- en tegenstanders van vrouwenbesnijdenis wordt op de spits gedreven en de handelwijze van Collé wordt afgekeurd door de raad van dorpsouderen. Het dorpshoofd weigert om zijn zoon te laten huwen met Amasatou zolang deze niet besneden is en Amath, de echtgenoot van Collé, tracht zijn vrouw op andere gedachten te brengen middels publieke zweepslagen. De mannen van het dorp proberen de 'gevaarlijke' nieuwe denkwijzen van hun vrouwen in te dammen door alle radio's van het dorp in beslag te nemen. Deze acties voeden echter enkel de tegenstellingen ...

Moolaadé is de voorlopig laatste prent van de ondertussen 84-jarige Senegalese regisseur Ousmane Sembene, door velen beschouwd als de grootste Afrikaanse regisseur. Met deze film behandelt Sembene een (letterlijk en figuurlijk) pijnlijk onderwerp : genitale vrouwenverminking. Deze praktijk wordt nog steeds op grote schaal toegepast en vindt zijn wortels in eeuwenoude religieuze gebruiken. Hoewel de film misschien een tikje naïef is in zijn conclusie, is de film tevens een zeer krachtig signaal.

Voor Westerse kijkers is het nogal gemakkelijk om vanuit de luie filmzetel vrouwenbesnijdenis te veroordelen en een standpunt te kiezen (en dus het werk van Sembene te bejubelen, getuige waarvan de film diverse prijzen in de wacht sleepte), maar voor mensen op het platteland is dat heel wat minder evident. Het is dan ook belangrijk om te weten dat in Burkina Faso elk jaar een belangrijk filmfestival gehouden wordt en dat NGO's ervoor ijveren om films ook op het platteland te vertonen. Vanuit dit perspectief is het ietwat naïeve happy end perfect te rechtvaardigen, omdat Sembene zijn film beschouwt als een manier om effectief een verschil te maken en om door te dringen tot de plattelandsgemeenschappen die nog steeds aan vrouwenbesnijdenis doen.

Dat Sembene dit doet met een bedrieglijk eenvoudige maar zeer efficiënte filmstijl waarbij de aardkleuren van het prachtige Afrika van het scherm spatten, is enkel maar meegenomen voor de Westerse filmkijker. Prachtige film en een absolute aanrader.

In dit fragment zit de pijnlijke scène waarin Amath zijn vrouw Collé afranselt, hopende dat zij haar beschermingszegen over de gevluchte meisjes zal opheffen (helaas in het Spaans ondertiteld, maar laat dat geen beletsel zijn) :