Du levande

Regie/script : Roy Andersson (2007)

In grofweg een vijftigtal taferelen biedt regisseur Andersson de kijker een venster op het menselijke ras. Hij opent met een man die een uiltje knapt op zijn zetel, die plots wakkerschiet en vertelt dat hij droomde dat de bommenwerpers op komst zijn. In het volgende shot zien we een ruziënd koppel in een park : zij een dronken sloerie op leeftijd, hij een man gezegend met bierbuik en lelijke tattoos. Vervolgens de openingsgeneriek en nog een resem tableaux voordat op het einde van de film de bommenwerpers effectief komen. Sommige scènes duren nauwelijks langer dan enkele seconden : aanschuiven in een file, schuilen voor de regen in een bushokje, een glazenwasser die de laatste vlekjes op een grote vitrine schoonveegt, ...

Dromen zijn van groot belang. Niet alleen vormt een droom het begin- en eindpunt van de film (is alles een droom ?), maar zijn twee langer uitgesponnen scènes ook dromen. Ten eerste is er de bouwvakker die zijn droom vertelt : om een feestje op te fleuren voert hij de truuc met het tafellaken uit. Het loopt mis en het waardevolle servies klettert tegen de grond. Op een lachwekkend proces (waarbij de rechters bier uit grote pullen zuipen), wordt hij voor zijn 'misdaad' veroordeeld tot de electrische stoel. Bij zijn executie zitten mensen popcorn te eten.

En dan is er nog het jonge meisje dat verlangend lonkt naar de zanger van een rockband. Op het einde van de film vertelt ze haar droom : ze is getrouwd met de zanger en na hun huwelijk zitten ze beiden in hun appartement, zij nog gekleed in haar trouwjurk. De zanger speelt een nummer op zijn electrische gitaar. Plots blijkt het appartement in feite een treinstel te zijn dat arriveert in een druk station. Alle mensen in het station wensen hen proficiat. Deze droom is onwaarschijnlijk mooi en vormt één van de hoogtepunten van de film.

Andersson schept een wonderbaarlijk universum. Ondanks het feit dat de film volledig plotloos is, zoeft de film voorbij. Scène na scène dompelt Andersson de kijker in een nieuw bad met gevoelens : van medelijden tot bewondering, van verdriet tot simpelweg verwondering. De mensheid in zijn routineuze bezigheden, op zoek naar creatief tijdverdrijf, op zoek naar liefde, op zoek naar een uitweg uit de grootstedelijke anonimiteit. Door een aantal personages af en toe te laten terugkeren (het verliefde pubermeisje, de zuipende en kankerende sloerie, de bombardon-speler), creëert Andersson een soort van vertrouwdheid, een minimale kapstok.

Elk van de ruim 50 scènes werd zeer zorgvuldig gecomposeerd door Andersson, die bijna uitsluitend gebruik maakt van een vaste camera. Zelfs voor de buitenscènes werden de decors in de studio (een oud telegraafstation dat werd omgebouwd tot Studio 54) nagebouwd. Vooral op het vlak van licht en kleur werd enorm veel aandacht besteed aan de kleinste details. Steeds weer die weinig opgewekte tinten van vuil neonlicht en grauwe gezichten. Deze bijna ziekelijke hang naar detail verklaart waarom het verscheidene jaren duurde vooraleer de film uiteindelijk werd afgewerkt.

Du levande is op zijn minst gezegd een zeer opmerkelijke film die ertoe uitnodigt om meer dan eens bekeken te worden. In een tijd waarin alles afgewogen wordt op commercieel succes, is het fantastisch om zien hoe een man zoals Andersson erin slaagt om jaren te knutselen en te schaven aan een plotloos portret van de gewone man, laverend tussen zwaarmoedigheid, melancholie en humor.

Website van Andersson over 'Du levande'

De trailer laat een kleine glimp zien van de bizarre wereld van Andersson (zonder ondertitels, maar dat stoort niet) :