Ultima Vez : "Menske" (Warande - 30.01.2008)

Menske is de recentste productie van dansgezelschap Ultima Vez, het geesteskind van de Vlaamse dansgoeroe Wim Vandekeybus. Het framewerk vormt volgens de perstekst : "An urban purgatory of mismatched souls, a metropolitan circus with a ruthless ring mistress lashing out at the performers with her tongue, a seedy hospital ward for miscellaneous maladies and neurosis."

En zo is het ook. De buhne bestaat aanvankelijk uit een kale ruimte met de uitzondering van een soort telegraafpaal, in de nok waarvan talloze kabels hun oorsprong vinden. De wanden bestaan uit verrijdbare panelen, die aanvankelijk dienen als krijtbord voor graffiti en die in het theatrale middenstuk fungeren als decor van een psychiatrische instelling. Links staat een soort switchboard opgesteld, van waaruit de bediener ervan zijn waarheden verkondigt.

In deze kale en troosteloze wereld worden een tiental dansers gedropt die met vragen geconfronteerd worden, althans volgens het uitgangspunt van Ultima Vez zelf : wat doe je als de heersende waarden aan betekenis verliezen ? Wanneer waarheden niet langer vanzelfsprekend zijn ? Als alles waarin je gelooft ontworteld wordt ?

Een verward figuur neemt het voortouw en voert een zich eindeloos herhalende monoloog vol vertwijfeling. De andere dansers vervoegen hem en geraken gaandeweg verstrikt in een web van stalen draden. De ruwe en energieke dans wordt herhaaldelijk onderbroken door flarden tekst in diverse talen, waarvan de Nederlandse vertaling op de achtergrond wordt geprojecteerd. Hoewel Vandekeybus steeds vaker zijn heil zoekt in teksten als begeleiding bij zijn danstaal, voegt dit element eerder weinig toe aan het geheel. En van de zogezegd schokerende monoloog van één danseres over haar voorliefde voor grote lullen, kijkt de hedendaagse dansliefhebber al lang niet meer op. En wanneer een danseres op een hoek van het podium haar gevoeg lijkt te doen, is dit een bijna belachelijke terugkeer naar het schoktheater van een drietal decennia geleden.

Maar ondanks deze weinig opwindende tekstuele bijdragen blijft de voorstelling toch spannend dankzij die unieke danstaal van Vandekeybus. Het menselijke lichaam als voornaamste wapen (zelfs letterlijk op het einde van de voorstelling, waarbij armen en benen worden voorgesteld als kanonslopen en mitrailleurs). Zeer zweterig en energiek (vooral voor de kijkers die - zoals wij - op de eerste rij zaten, met onze neus bijna letterlijk op de dansers). De muziek van Daan vormt een uitstekende catalisator.

Het tussenstuk (scènes van verneerdering en schaamte in een psychiatrische instelling) haalde dan misschien wel een beetje de vaart uit de voorstelling, maar was toch aangenaam om volgen en haalde met een running gag zelfs de lachers op zijn hand (een patiënt die met een kussen telkens weer een nieuw gezwel faket, met als weerkerende pijnkreet "this is the end ! I'm fucked !"). Maar men kan zich terecht de vraag stellen of Vandekeybus wel de bedoeling had om met dit surrealistische tussenstuk een stukje komedie op te voeren.

Hoewel ik meer een voorstander ben van dansproducties waarbij dans als pure vorm van expressie wordt onderzocht, blijf ik Vandekeybus toch het voordeel van de twijfel gunnen wanneer hij een soort totaaltheater wil maken waarin zowel dans, als tekst, als spektakel hun plaats moeten vinden. Het is een gewaagde evenwichtsoefening waarbij Vandekeybus zich niet steeds staande houdt op het slappe koord maar waarbij hij het risico tenminste niet uit de weg gaat.

Een korte KVS-trailer :