La passion de Jeanne d'Arc (begeleid door Orphan Fairytale) - (Muhka 27.08.2008)

Regie : Carl Theodor Dreyer (1928)

In 1431 werd Jeanne d'Arc voor de Kerkelijke Rechtbank gebracht op verdenking van ketterij. In deze iconische prent doet Dreyer verslag van dit kerkelijke proces. Vooral het ontkennen van de kerkelijke autoriteit werd haar ten laste gelegd, vermits d'Arc bleef beweren via innerlijke stemmen rechtstreeks in contact te staan met God. Een batterij theologen en juristen vuren allerlei ingewikkelde vragen af op het simpele boerenmeisje, dat gedurende het ganse proces doet blijken van grote moed en volharding. In het zicht van de brandstapel trok Jeanne aanvankelijk echter haar verklaringen in, waardoor haar veroordeling werd omgezet in levenslange gevangenisstraf. Maar na tussenkomst van de Engelsen werd het proces heropend en werd Jeanne alsnog tot de brandstapel veroordeeld. Voor de ogen van een bewogen en geëmotioneerde volksmassa werd Jeanne op 30.05.1431 levend verbrand op de grote markt van Rouen ...

Ondanks het feit dat het grootste gedeelte van het budget opging aan de (nauwelijks zichtbare) decors, is dit de film van de close ups. De rechters, de theologen, de gevangenisbewakers, ... : de camera zit hen pal op de neus. En zo ook bij Renée Jeanne Falconetti in haar tweede en laatste filmrol. La Passion is háár film. De acteurs droegen bewust geen grijntje makeup om de naakte gezichtsexpressie nog meer naar voor te doen komen. Enkel gebruik makend van haar gelaatsuitdrukkingen zet Falconetti één van de meest doorleefde en intense acteerprestaties uit de filmgeschiedenis neer. Blikken van vertwijfeling, van Goddelijke vervoering, van weemoed in confrontatie met het onvermijdelijke, ... : Falconetti beheerst het allemaal. Er zijn nauwelijks tekstpancartes nodig. Eén blik van Falconetti zegt meer dan duizend pancartes. Volgens sommige filmhistorici is de prestatie van Falconetti de grootste acteerprestatie aller tijden. Ironisch genoeg maakte Falconetti nadien vooral carrière op de toneelplanken in lichte komedies ...

Na het vervolledigen van de oorspronkelijke versie, ging het masternegatief verloren in een brand. Dreyer trachtte nog een nieuwe versie bij elkaar te monteren door gebruik te maken van een aantal overgebleven prints, maar zou sterven vooraleer de originele versie ooit nog zelf te zien. Die originele versie dook in 1981 op in het kastje van een conciërge van een psychiatrische instelling in Oslo. Een krankzinnig verhaal en meteen de meest wonderbaarlijke rebirth van een klassiek meesterwerk uit de filmgeschiedenis.



Opvallend veel Stadse Hipsters vanavond in de filmzaal van het MuHKA, want de film werd live begeleid door een soundcollage van de hand van Orphan Fairytale, het muzikale project van Eva Van Deuren. Eerder dit jaar oogstte zij al de nodige bijval in de Cahier in het voorprogramma van White Circle Crime Club (een heerlijke avond waarvan ik blijkbaar heb nagelaten een verslagje te schrijven). Ook vanavond knutselde Van Deuren een originele muzikale puzzel in elkaar, gebruik makend van effectpedalen, een casio keyboard, een verzameling cassettes en verminkte LP's. Op de beste momenten (en soms ondersteund door een pianiste die in het MuHKA meermaals stomme films van begeleiding voorziet) voorzag Van Deuren La Passion van een uitstekende soundtrack. Zowel in het begin als op het einde van de film waren haar interventies geslaagd. Maar af en toe werkte de licht chaotische aanpak van Van Deuren ook storend. Achteraf ving ik in de wandelgangen het volgende gesprek op : "Liep er regelmatig iets mis of was dat de bedoeling ?" Eén filmfan kon het niet langer aanhoren en verliet duidelijk geïrriteerd de zaal. Het moet gezegd dat het veelvuldig gebruik van repeterende LP-grooves op den duur een beetje veel werd, maar vooral de bizarre keuze van sommige cassette-samples deed de wenkbrauwen fronsen. Desalniettemen een uitermate overdreven reactie vanwege die éne man, want de aanpak van Van Deuren verdient bewondering en was er op sommige momenten boenk op. Toch dient de vraag gesteld of een filmparel zoals La Passion wel vaart bij een dergelijke muzikale omkadering. Als het aan Dreyer had gelegen, zou de film vertoond moeten worden zonder enige muzikale begeleiding. En dat is misschien nog wel het beste.

Voor hen die dit gemist hebben, is er nog een tweede kans op 27.10.2008 om 19.00u.