U2 (Amsterdam Arena - 20.07.2009)

Nauwelijks de Lego-blokken ontgroeid viel ik alras in de klauwen van een nieuwe Messias genaamd Bono. Cassette-opnames van de albums 'Boy' en 'October' van diens bandje U2 vielen bij mij in extreem goede aarde. Vermits wij in ons karig bemiddeld arbeidersgezin niet over een videorecorder beschikten, diende ik een geleend exemplaar van de video 'Live at Red Rocks : under a blood red sky' (1983) te bekijken in de living van kennissen van mijn ouders. Those were the days ! Hoe vaak bekeek ik niet de mooie hoes van 'The unforgettable fire' (1984), de eerste LP die ik ooit kocht. Ook al is mijn passie voor U2 in de daaropvolgende jaren een flink stuk bekoeld, zo'n eerste liefde blijft je toch bij. Ondanks mijn eerder aangehaalde afkeer van stadionconcerten dus toch nog maar for old times' sake naar de Amsterdam Arena afgezakt. Al was het maar om de hiaten van het verleden op te vullen : ik was jammer genoeg geen getuige van de Zoo TV Tour of van de PopMart Tour, maar zag de helden uit mijn prille jeugd eerder slechts éénmaal live aan het werk : dat was gelukkig wel tijdens de kleinschaligere Elevation Tour (op 05.08.2001 in het Sportpaleis), waarbij ik getuige was van een zeer memorabel concert.

Er is veel gezegd en geschreven over deze nieuwe 360° Tour en dan vooral over het imposante podium (de zogenaamde "klauw", mede ontworpen en gebouwd door Stageco), met een nooit geziene overspanning van veertig bij zestig meter. De vier 'poten' van deze klauw dragen elk een eigen geluidssyteem in zich, waardoor de klassieke opstelling van een stadionconcert (een groot podium met aan beide zijden grote speakerstorens) wordt vermeden. Voeg daarbij nog het ronduit verbluffende cylindrische videoscherm dat door Barco werd ontworpen en dat als een immense ronde fritzak in de klauw hangt. Het doel van deze setting was meervoudig : de klassieke stadionconcertopstelling vermijden, een beter zicht bieden aan een groot deel van het publiek, de stadioncapaciteit uitbreiden én voor de band zelf een grotere bewegingsvrijheid garanderen. Pal onder de klauw staat het centrale podium, dat relatief klein is. Middels enkele wandelpaden en bewegende bruggen die een verbinding vormen tussen het centrale podium en een grotere wandelring, is het voor Bono, The Edge en Adam Clayton perfect mogelijk om continu in beweging te zijn en in contact te komen met verschillende delen van het publiek. Van enige choreografie is hierbij geen sprake : de bandleden bewegen vrij heen en weer naar eigen goeddunken.

Of al dit technologische vernuft ook de muzikale beleving ten goede kwam, is natuurlijk dé hamvraag. Het is een vraag die ik toch overwegend positief moet beantwoorden want de show had heel wat hoogtepunten te bieden. Nadat het publiek eerst was opgewarmd door Snow Patrol en nadat Space Oddity van David Bowie luid door de klauwboxen schalde, was het de beurt aan de Ierse overheerser. Het openingskwartet (allemaal songs uit het nieuwe album No line on the horizon) werd er tegen een rotvaart en stevig rockend doorgejaagd en dat werkte - vooral vanaf Get on your boots - wonderwel. Ook het ingetogen Unknown caller en een verrassend clubbende remix van I'll go crazy if I don't go crazy tonight (één van de absolute hoogtepunten) bleken onverwachte toppers. Met klassiekers als Vertigo en Beautiful day is het natuurlijk altijd raak. Ironisch genoeg kwamen de oude krakers Sunday bloody sunday en Pride (in the name of love) - die twee decennia geleden menige weide en stadion in vuur en vlam zetten - nogal gedateerd over. Vooral het contrast tussen de eigenzinnige beat van I'll go crazy en het daaropvolgende 'simpele' Sunday bloody sunday was frappant. De oude protestsong leek zijn plaats niet te kunnen vinden in de technologie en de sound van het nieuwe millenium.

Mijn persoonlijk hoogtepunt was niet de tearjerker One (waarbij het stadion op vraag van Bono enkel verlicht werd door de GSM's van de concertgangers, wat een zeer mooi effect opleverde) of Where the streets have no name (dat me tijdens de Elevation-tour compleet wegblies), maar wel The unforgettable fire : tijdens deze titelsong van mijn eerste LP werd het Barco-scherm uitgerokken totdat het bijna het centrale podium raakte. Het was één van die momenten waarop technologie en muziek een perfecte symbiose bereikten.

Maar Bono blijft Bono. En dat levert tussenkomsten op die bij tegenstanders de tenen doen krullen en die hem in de ogen van de fans een verdiend aureool doet aanmeten. De AIDS-problematiek wordt onder de aandacht gebracht, een opgenomen politieke boodschap van Desmond Tutu (geprojecteerd op het Barco-scherm mét Nederlandse ondertiteling) roept op tot hoop en solidariteit, Bono vraagt aandacht voor de helden van de straten van Iran, een korte interventie vanuit het International Space Station leverde de boodschap "the future needs a big kiss" op (o.a. vanwege Frank De Winne, door Bono omschreven als 'your next door neighboor' en als iemand die hij ten zeerste apprecieert). Uiteraard werd even stilgestaan bij het feit dat het vanavond exact 40 jaar geleden was dat Neil Armstrong de eerste stap op de maan zette, een feit dat de jonge Bono duidelijk maakte dat alles mogelijk is als je er maar in gelooft. Deze verjaardag valt ook samen met de release 40 jaar geleden van Space Oddity, reden waarom wellicht deze song de debatten mocht openen.

Uitzonderlijk veel aandacht werd besteed aan de Myanmarese vrijheidsstrijdster Aung San Suu Kyi, winnares van de nobelprijs voor de vrede in 1991. Het nummer Walk on is een eresaluut aan haar en werd door U2 geschreven na een ontmoeting met haar zoon toen zowel Kyi als U2 in 2000 de Honorary Freedom of Dublin Award mochten ontvangen. De live-versie van het nummer werd volledig aan haar opgedragen, terwijl haar beeltenis het immense videoscherm sierde en het wandelpad rond het podium bevolkt werd door jongeren die allen een masker droegen met haar beeltenis. Meer omtrent deze actie valt hier te lezen.

Wie kan er nu op tegen zijn dat muziek ten dienste wordt gesteld van een positieve politieke boodschap van éénheid en solidariteit ? Een aspect dat nog extra in de verf werd gezet toen na het concert op het videoscherm aandacht werd geschonken aan de Kiss the future-actie van One : "ONE is a campaign and advocacy organisation with more than 2 million members committed to the fight against extreme poverty and preventable disease, particularly in Africa. Cofounded by Bono and other campaigners, ONE is nonpartisan and works closely with African policy makers and activists." Mij stoorde dit aspect niet in het minst, hoewel ik wel kan begrijpen dat sommigen het gepreek van Bono af en toe beu zijn. Tekenend daarbij was de reactie van vier jonge Nederlandse fans die het pal voor mijn neus duidelijk in Keulen hoorden donderen toen het over Aung San Suu Kyi ging en die geen kaas gegeten hadden van politieke positivo-boodschappen. Als Bono er af en toe in slaagt om de nieuwsgierigheid van zo'n mensen te prikkelen, is zijn missie al geslaagd. Niet dat ik er overigens enige illusie over koester dat onze jonge ignoramussen nu plots politieke vredesactivisten geworden zijn. Laat Bono maar zijn politieke boodschappen verkondigen : naïviteit is nog altijd te verkiezen boven passiviteit. En dat dit aspect van Bono een bron van inspiratie was voor deze schitterende South Park-spoof, is een leuke bonus.

Als er dan toch één aspect was dat vanavond lichte ergernis bij me opwekte (buiten de complete verkeerschaos na afloop van het concert), dan was het wel het feit dat Bono het niet kon laten om veel van zijn songs op te smukken met korte snippets uit nummers van andere artiesten. Dat hij Beautiful Day liet uitmonden in enkele zinnen uit de Beatles-klassieker Blackbird, vond ik nog leuk. Dat hij Angel of Harlem (een nummer over Billie Holiday) wil opdragen aan Michael Jackson : tot daar aan toe. Maar als hij met een hoog stemmetje enkele zinnen uit Don't stop 'til you get enough zingt, dreigt Bono toch écht wel van het slappe koord te vallen. Walk on laten eindigen in You'll never walk alone is ook nogal gratuit.

De nogal tamme bisronde had muzikaal weinig te bieden. Het opvallendst waren een soort laserjasje dat Bono droeg en een lang snoer waaraan een stuurachtige microfoon bungelde. De versie van With or without you was verre van perfect en de dubieuze afsluiter Moment of surrender kon maar nét over de streep getrokken worden door een té korte snippet uit de klassieker '40'.

Daags nadien gaf de band nog een tweede concert in de Arena, met een flink gewijzigde setlist. Met Desire, Elevation, Until the end of the world en vooral Bad (!). Wel zonder The unforgettable fire en The unknown caller. Moet volgens alle reviews een absoluut magische avond geweest zijn. Maar ik zal maar niet klagen, zeker ?

Slotconclusie : op de middelmatige bisronde en enkele enerverende inlassingen van andere songs na, bewees U2 nog steeds één van de meest indrukwekkende livebands ter wereld te zijn. Het kind in mij dat in de living van kennissen uit zijn bol ging tijdens het bekijken van Live at Red Rocks, zal me waarschijnlijk hiervoor vervloeken, maar de oude strijdsongs van weleer zijn gedateerd gebleken. Dump die songs uit de setlist en ga nog meer voor gedurfde experimenten (zoals tijdens het schitterende I'll go crazy). Ik zie weinig bands nadoen wat U2 vanavond heeft gepresteerd. Coldplay de nieuwe U2 ? Laat me niet lachen !


Setlist :
1. Breathe
2. No Line On The Horizon
3. Get On Your Boots
4. Magnificent
5. Beautiful Day (snippet of Blackbird)
6. Mysterious Ways
7. I Still Haven't Found What I'm Looking For (snippet of Movin' On Up)
8. Angel Of Harlem (snippet of Don't Stop 'Til You Get Enough)
9. In A Little While
10. Unknown Caller
11. The Unforgettable Fire
12. City Of Blinding Lights
13. Vertigo
14. (snippet of Let's Dance) / I'll Go Crazy If I Don't Go Crazy Tonight
15. Sunday Bloody Sunday
16. Pride (In The Name Of Love)
17. MLK
18. Walk On (snippet of You'll Never Walk Alone)
19. Where The Streets Have No Name (snippet of All You Need Is Love)
20. One
-----
21. Ultra Violet (Light My Way)
22. With Or Without You
23. Moment of Surrender (snippet of 40)