08 mei 2010

Teach us to outgrow our madness / Another sleepy dusty delta day (Warande & Kuub - 07.05.2010)

De IJslandse danseres en choreografe Erna Ómarsdóttir werkte in het verleden meermaals samen met het Troubleyn-gezelschap van de vermaarde Antwerpse kunstenaar Jan Fabre, dus was het niet zo'n gek idee om producties van beiden op een avondvullend dubbelprogramma te plaatsen.


TEACH US TO OUTGROW OUR MADNESS

Ómarsdóttir geeft de volgende achtergrondinformatie bij deze productie, die in 2009 in première ging : "Five Nordic women. A terrifying secret. Five seemingly ageless creatures. Possessed by a spirit that turns this at times so well-mannered quintet into a Dionysian force. Teach Us to Outgrow Our Madness sets out to explore the intense relationships that exist between women living closely together - be it sisters, nuns, witches, best friends, members of a sect, or polygamist wives. The rivalry, the secrecy, the gossip, the cruelty but also the kindness, the bonds, and the unconditional love."

Die vijf vrouwen verschijnen op het podium met laarzen aan hun handen en lange plukken haar op hun gelaat. Een pijnlijk geboorteritueel onthult hun lichamen en gezichten, maar maakt geen einde aan hun vertwijfeling en pijn. Gekleed in frivole vintage-kleedjes ontaarden ogenschijnlijk onschuldige tafereeltjes (het kammen van elkaars haren, touwtje springen, ...) steeds weer in agressief gedrag, headbangen, ongecontroleerd geschreeuw. In het midden van het stuk leidt dit tot een hoogtepunt, wanneer de vijf vrouwen total loss gaan op de drone-beats van de knappe soundtrack (een werkstuk van de IJslandse regisseur/muzikant Valdimar Johannsson en de Belg Lieven Dousselaere). De grote plukken haar blijven een dominante rol spelen in deze energieke voorstelling, die naar het einde toe wel aan zeggingskracht verliest. Wanneer de vrouwen immers hun bloemenjurkjes inruilen voor stijlvolle cocktailkleedjes en een té ironische toets middels zang en dans de boventoon voert, is er van de indrukwekkende waanzin van de eerste helft nog maar weinig te merken. En een bisnummer aan het einde van een dansperformance had ik nog nooit gezien.




ANOTHER SLEEPY DUSTY DELTA DAY

Deze productie werd in 2008 door Fabre geschreven voor de Kroatische Ivana Jozic, en werd voor de nieuwe tournee in 2010 herwerkt voor de Griekse Artemis Stavridi. Uitgangspunt is een anecdote zoals beschreven in de hit "Ode to Billy Joe" uit 1967 van Bobbie Gentry. Ik citeer uit de perstekst : ""Ode to Billy Joe" is het relaas van een zelfmoord. Een jong tienermeisje zit met haar familie aan de avonddis. Haar moeder deelt mee dat Billy Joe van een brug is gesprongen, de dood tegemoet. Terwijl de gezinsleden herinneringen aan Billy Joe ophalen, de dagelijkse beslommeringen bespreken en het eten doorgeven, merkt de moeder 'en passant' op dat haar dochter haar eetlust is verloren. Tegen deze achtergrond groeit gaandeweg de nieuwsgierigheid naar het niet-vertelde deel van het verhaal. Wat gooiden het jonge tienermeisje en Billy Joe samen van de brug? Hadden beiden een geheime relatie?"

Fabre greep deze anecdotische hit aan om een uiterst persoonlijk verhaal te vertellen. Hij laat het meisje voorlezen uit een fictieve brief die ze ontving van haar geliefde, geschreven vlak voor diens zelfmoord. In deze brief valt een vurig pleidooi voor zelfbeschikking te lezen, het recht om te leven én om te sterven. Deze aangrijpende tekst kreeg vorm toen Fabre werd geconfronteerd met de terminale ziekte van zijn eigen moeder.

Stavridi zit in een schommelstoel. Op het podium liggen enkele hoopjes steenkool, waaromheen speelgoedtreintjes cirkelen. Aan de nok zijn enkele vogelkooitjes met kanaries opgehangen. De performance verloopt volgens een repetitief schema : eerst enkele zinnen voorlezen uit de fictieve brief, daarna een hevige dansinterventie tussen de steenkoolbergjes, vervolgens uithijgen en drinken van een flesje jupiler dat uit de steenkool wordt opgediept om te besluiten met het zingen van het openingsrefrein van Ode to Billie Joe : "It was the third of June, another sleepy, dusty Delta day. I was out choppin' cotton and my brother was balin' hay. And at dinner time we stopped and walked back to the house to eat. And Mama hollered out the back door "y'all remember to wipe your feet". And then she said "I got some news this mornin' from Choctaw Ridge. Today Billy Joe MacAllister jumped off the Tallahatchie Bridge". Daarna enkele nieuwe zinnen uit de afscheidsbrief en de cyclus wordt hernomen.

Naarmate de performance vordert, worden de dansinterventies heviger. Op het hoogtepunt ontbloot Stavridi haar bovenlichaam en wrijft ze zichzelf fanatiek in met zwart steenkoolpoeder. Op het einde van de performance - pikzwart als een mijnwerker en nog flink nahijgend - draagt ze de volledige tekst van Ode to Billie Joe voor.

In eerste instantie was ik niet al te zeer onder de indruk van deze performance. Het is een redelijk korte voorstelling (minder dan één uur), waarbij veelvuldig wordt geplukt uit een bestaande liedjestekst en waarin herhaling een belangrijke rol speelt. De wrange intensiteit waarmee het stuk eindigt en vooral de vlammende tekst die Fabre schreef voor de fictieve afscheidsbrief, hadden toch wel een impact. Of deze performance echter een voldoende meerwaarde gaf aan de zeggingskracht van beide teksten (lied & brief), laat ik in het midden.

Geen opmerkingen: