Intolerance : love's struggle throughout the ages

Regie/scenario : D.W. Griffith (1916)

In 1915 verlegde filmpionier Griffith de filmgrenzen door een monumentaal epos van maar liest twaalf reels in te blikken (in een tijdperk waarin de meeste films nauwelijks langer waren dan één reel) : The birth of a nation, een film die grote controverse uitlokte omdat de Ku Klux Klan erin nogal positief in het daglicht wordt gesteld.

Verbaasd door de hevige reacties op zijn epos, besloot Griffith tot een tegenoffensief : een ambitieus project over onverdraagzaamheid door de eeuwen heen. Vier hoofdstukken vloeien met zeer gedurfd knip- en plakwerk in elkaar over. In het oude Babylon leidt religieus fanatisme tot de val van de stad en tot de dood van twee geliefden. Verscheidene eeuwen later wordt Jezus verraden door een stel kortzichtige Farizeeërs. In 1572 monden religieuze spanningen uit in de Bartholomeüsnacht, waarbij talloze protestantse Hugenoten de dood vonden. En in het moderne Amerika aan het begin van de 20ste Eeuw tenslotte leidt het beleid van een kliekje sociale hervormers tot verscheurende toestanden in een modaal arbeidersgezin.

Het is bijna niet te begrijpen dat zo'n film in 1916 gemaakt kon worden. Los van de megalomane decors (vooral in het Babylon-hoofdstuk) is er vooral het visionaire aspect dat deze film tot een absoluut meesterwerk maakt. De film oefende een enorme invloed uit op de Russische cineasten die in de jaren 1920 opgang maakten, zoals Eisenstein en Poedovkin. Gedraaid met nooit geziene budgetten, met een gedurfde visie, met vernieuwende shottechnieken en met een verbluffende editing, is deze film ongetwijfeld één van de meest ambitieuze filmprojecten aller tijden. Dat dit meesterwerk zelfs niet in imdb's top 250 voorkomt, legt op pijnlijke wijze de gebreken van dit kwoteringssysteem bloot. De paar filmbuffs die zoals ik deze film op een groot scherm in het muhka zagen (met pianobegeleiding), hebben een cinefiele avond beleefd om duimen en vingers bij af te likken.