The dark knight

Regie : Christopher Nolan (2008)

Is The dark knight werkelijk de beste film aller tijden, zoals de huidige imdb-rating doet uitschijnen ? Verre van. En daar voeg ik nog bijna 'uiteraard' aan toe, omdat het overschatte rating-systeem van imdb hoogstens kan dienen als een vage graadmeter van de appreciatie van het grote publiek voor een film. Dat Citizen Kane pas op de 28ste (!!!) plaats staat met dezelfde score als Fight club (op plaats 23 !!!), zegt voldoende. En zo kan ik nog wel een hele reeks anomalieën in de top 250 aanduiden. Maar dat is nu éénmaal democratie for ya. Ook Hitler werd democratisch verkozen. Wel is het leuk om de detail van de hoge score te bekijken : het leeuwenaandeel van de stemmen werd uitgebracht door mannen, jonger dan dertig jaar, zijnde dé doelgroep van de film. En dat verklaart meteen de pervers hoge score voor deze prent.

De film is zowat dé hype van het moment, doet alle boxoffice-records sneuvelen (ongetwijfeld danken de bonzen van Warner Bros. Heath Ledger stiekem voor diens perfect getimed overlijden) en heeft ook de hoofden van enkele jonge hotheads uit mijn vriendenkring op hol gebracht, in die mate zelfs dat zij de film in enkele dagen tijd meermaals zijn gaan bekijken. Aan 8,5 € per entree-ticket : tel uit je winst ! Niet dat ik hun plezier wil vergallen, maar een beetje relativering is wel op zijn plaats. Ach, de hubris van de jeugd !

Nu ik deze review toch met een relativerende noot begonnen ben, wil ik daar meteen de (kleine) elementen aan toevoegen die me (lichtjes) hebben gestoord. Hoewel Christian Bale opnieuw een overtuigende en getormenteerde Batman neerzet, zijn de hem toegemeten dialogen regelmatig very cheesy en moet hij het stellen met een paar obligate grapjes en met een belachelijk overkomende grunt van zodra hij zijn bat-pots opzet. Hoewel regisseur Nolan doelbewust kiest voor een Batman-universum dat zeer realistisch overkomt, dat in niets lijkt op de gothic-aanpak van Tim Burton en waarin de CGI-effecten opvallend sober worden gehouden, wordt naar het einde toe toch een ridicule sonarbril-gimmick als een deus ex machina uit de hoed getoverd. En de wetten van de waarschijnlijkheid worden wel al te zeer met de voeten getreden wanneer op het einde van de film de ene spannings-miniplot bovenop de andere wordt gestapeld, waarbij de cohesie van het script regelmatig geweld wordt aangedaan.

Tot daar de onheilstijdingen, want laten we wel wezen : The dark knight is een lekker grimmige en duistere actieprent. Heath Ledger speelt de pannen van het dak als The Joker en zet één van de meest angstaanjagende villains aller tijden neer. De bankoverval waarmee de film opent - meteen een zeer indrukwekkende scène - zet The Joker neer als een terrorist pur sang, enkel geïnteresseerd in chaos, anarchie en moreel verval. Een personage zonder verleden, zonder achtergrondsduiding, pure evil : veel meer dan een cartoonpersonage, maar een booswicht met literaire en visionaire allure. Eén welbepaald shot - voor mij het beste shot uit de film - typeert The Joker zonder dialoog : hangend uit het raampje van een rijdende auto, de waanzin in de ogen, de tong bungelend uit de verwrongen mond.

Er zijn zoveel lofbetuigingen geuit over de rol van Ledger, dat het op massa-hysterie begint te lijken. Een beetje zoals na het overlijden van Koning Boudewijn, die in his own right toch ook een beetje een pervers personage vertolkte. Het is jammer dat daarbij andere uitstekende prestaties onderbelicht worden. Meer bepaald Aaron Eckhart is voor mij minstens even sterk als Ledger en zet met Harvey 'Two-face' Dent een zeer intrigerend personage neer. Een jaartje terug zag ik Eckhart in zijn feitelijke debuut In the company of men (Neil LaBute, 1997), waarin Eckhart een klootzak portretteert zoals ik die zelden eerder op het witte doek zag. Het Chad-personage uit In the company of men zou ongetwijfeld een goede kameraad kunnen zijn van The Joker. In The dark knight is Two-face echt wat hij moet zijn : een kruisvaarder voor het goede die tot waanzin gedreven wordt. Het tegenovergestelde van het gelijknamige personage dat op belachelijke wijze werd neergezet door Tommy Lee Jones in de al even belachelijke Batman forever. Enkel Arnold Schwarzenegger was zo mogelijk nog belachelijker als Mr. Freeze in het compleet ramzalige Batman & Robin.

The dark knight stijgt mijlenver uit boven de miskleunen Batman forever en Batman & Robin en is zonder enige twijfel de beste film uit de Batman-franchise. De broertjes Nolan leveren het bewijs dat een uitmuntende cartoon-verfilming niet bekomen wordt met een overdaad aan special effects (wie de trailer van Hellboy II : the golden army zag, weet perfect wat ik bedoel), maar wel door de nadruk te leggen op de donkere kantjes van de protagonisten, op goed versus kwaad. Als Batman op het einde van de film alles en iedereen bij elkaar had geveegd en en passant de heldin had binnengedaan for good measure, dan had ik een geeuw nauwelijks kunnen onderdrukken. Maar nu op het einde van de film de perfect gekozen titel duidelijk wordt en Batman een soort anti-held is die wordt opgejaagd in een samenleving die nog altijd pijnlijk kwetsbaar is voor corruptie en moreel verval, krijgt de film een gelaagdheid mee die je maar in weinig spektakelfilms te zien krijgt.

Kortom een uitstekende film die in zijn genre niet snel overtroffen zal worden en die - als de ietwat overdreven hype gaan liggen is - wellicht de tand des tijds zal kunnen doorstaan. Maar vooral niet vergeten : 't is maar een film, jongens ! Om nog een beetje meer relativering door te voeren : op de rankinglijst van Films 101 (samengesteld door filmcritici en filmmakers) staat The dark knight op plaats 1991 ...