Compagnie Flak : "S" (Warande - 29.10.2009)

"S" is de eerste groots opgezette internationale productie voor Compagnie Flak en zijn bezieler, danser en choreograaf José Navas. Vorig jaar was diens Anatomies één van de absolute hoogtepunten van het dansseizoen. Deze voorstelling was het resultaat van een richting die Navas eerder was ingeslagen - namelijk in 2004 met het duo-stuk "The heavens, burning with hours" - en die hem voerde naar meer abstracte en uitgepuurde choreografieën. Het narratief wordt voorgoed achtergelaten ten voordele van een puur vormelijke bewegingstaal.

Voorafgegaan aan de eigenlijke voorstelling brengt Navas zelf zijn solo "Villanelle", begeleid door muziek van Antonio Vivaldi (meer bepaald het 'Cum dederit delectis suis somnum', een andante-stuk uit de psalm Nisi Dominus). Een ronduit schitterende solo die geïnspireerd werd door het gedicht 'Do Not Go Gentle into That Good Night' van Dylan Thomas.

De toon was meteen gezet voor een voorstelling die wederom zou uitgroeien tot een memorabele ervaring en die Navas misschien wel tot mijn favoriete choreograaf van het moment bombardeert. De bühne is wederom zeer sober ingericht : een groot, wit dansoppervlak. Zwarte gordijnen gedrapeerd aan de zijkanten en aan de achterwand. Voor de achterwand een zwarte vleugelpiano met daarachter de klassiek geschoolde pianiste Claire Chevallier. Spaarzaam verspreid over de dansvoorstelling speelt Chevallier muziek van de Franse componist Erik Satie (1866-1925).

Het waren dan ook diens Gymnopédies en Gnossiennes die Navas inspireerden tot het maken van "S". De Gymnopédies waren drie korte pianocomposities, waarvan de eerste en bekendste gecomponeerd werd in 1888. Hierop bouwde Satie verder met zes composities die tot 'Gnossiennes' werden gedoopt. Het viel Navas in deze korte composities op dat hun symmetrische structuren een emotionele respons niet in de weg staan. Door lichte variaties van eenzelfde thema in verschillende lagen weer te geven, lijkt het alsof de muziek een zeer irrationele richting uitgaat. Emotie door structuur, poëzie door mathematica.

Gefundenes fressen natuurlijk voor Navas die meer en meer de richting uitgaat van een puur abstracte bewegingstaal, waarin het verhaalsaspect geen enkele rol meer speelt. Hij vertrekt vanuit dezelfde filosofie als Satie en vat zijn nieuwe creatie op als een partituur met verschillende variaties op eenzelfde thema. De acht dansers beginnen - allen gekleed in een soort muskietennetkostuum - met een mooie groepschoreografie. Daarna volgen vele solo's en duo's. Soms enkele duo's tegelijk, die ook op elkaar variëren in tempo en structuur. Gaandeweg meer soberheid in de kledij. Het muggengaas maak plaats voor ontblote bovenlijven en ondergoed. Het naakt is echter niet gratuit maar dient de zuiverheid van deze voorstelling. Alle bewegingen zijn zo gecontroleerd, zo zuiver, zo uitgepuurd dat het beoogde doel bereikt wordt : de stringente structuren wekken een zeer fragiel gevoel van tijdloze schoonheid op. De slotchoreografie - de acht dansers op een rij die bijna spastisch bewegend hun evenwicht trachten te bewaren - vormde het laatste huzarenstukje van een grootse voorstelling.

Omtrent "Anatomies" viel op de Canadese website The Dance Current te lezen : "The price of simplicity is that all the possible faults are laid bare. Still, when one has the courage to do this, the result can be breathtakingly profound. While the aura of spectacle still occasionally lingers in Navas’ choreographic style, which tends toward action over reflection and precision over expression, if he can keep distilling his choreography and drawing out the purity, and divesting himself of anything extra, Navas’ explorations with “pure movement” will continue to captivate." Benieuwd wat de Canadezen van "S" zullen vinden - waarvan de première pas op 25 november plaatsvindt in Montréal - maar ik durf er heel wat om te verwedden dat het lovende commentaren zullen zijn. Met "S" heeft Navas en zijn Compagnie immers een verbluffend sterke voorstelling gemaakt. Wat een contrast met The Song van Rosas, een voorstelling die er quasi nooit in slaagde om schoonheid te puren uit abstract minimalisme.

Hier valt trouwens een zeer uitgebreid én interessant interview met Navas te ontdekken.